22/6/09

Η γιορτή των Σαλπίγγων (Γιομ Τερουά) (Λευιτικό 23:23-25)

Η γιορτή των Σαλπίγγων είναι η 1η απ’ τις φθινοπωρινές γιορτές. Ονομαζόταν έτσι γιατί σ’ αυτήν γινόταν «ανάμνηση με αλαλαγμό σαλπίγγων, αγία συγκάλεση». Σαλπίσματα συνόδευαν φυσικά όλες τις νεομηνίες, τις γιορτές και όλα τα ολοκαυτώματα και τις ειρηνικές προσφορές, για ενθύμηση μπροστά στον Κύριο (Αριθμοί 10:10), αλλά στη γιορτή αυτή η χρήση των σαλπίγγων κατείχε σημαντική θέση που έδωσε και στη γιορτή το όνομά της.
Εορταζόταν την 1η του μήνα Τισρί, 7ου μήνα (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος) του εβραϊκού ημερολογίου κι ήταν ημέρα ανάπαυσης. Η γιορτή αυτή σημείωνε την αλλαγή του χρόνου για το Ισραήλ. Ήταν δηλαδή η πρωτοχρονιά του πολιτικού έτους, που οι Εβραίοι ονομάζουν Ρος Χασανά (επικεφαλής του έτους), ενώ το θρησκευτικό έτος άρχιζε το μήνα Αβίβ (Έξοδος 12:2, 13:4, 34:18) ή Νισάν (Εσθήρ 3:7), αν και στη Βίβλο ποτέ δε θεσπίστηκε κάτι τέτοιο για τη γιορτή αυτή. Η συσχέτισή της με την εβραϊκή πρωτοχρονιά καθιερώθηκε το 2ο αιώνα μ.Χ., πάνω από 1.500 χρόνια απ’ την έναρξή της την εποχή του Μωυσή. Η Ρος Χασανά είναι τόσο σημαντική στην ιουδαϊκή σκέψη, ώστε μαζί με τη Γιομ Κιππούρ (Ημέρα του Εξιλασμού) αποτελούν αυτό που οι Εβραίοι ονομάζουν μεγάλες άγιες μέρες. Η Βίβλος αναφέρει αυτή τη γιορτή σαν Γιομ Χατσικκαρόν (ημέρα της ανάμνησης) και σαν Γιομ Τερουά (ημέρα αλαλαγμού) (Αριθμοί 29:1).

Γιατί είναι Πρωτοχρονιά
Ίσως να παρατήρησες ότι η Βίβλος λέει ότι η Ρος Χασανά γιορταζόταν την 1η ημέρα του 7ου μήνα. Ο 1ος μήνας όμως του ημερολογίου είναι ο Αβίβ (Μάρτιος – Απρίλιος). Τότε γιατί η πρωτοχρονιά γιορτάζεται τον έβδομο μήνα;
Στη Μισνά, στην «παράδοση των πρεσβυτέρων» (Μάρκος 7:3), αναφέρονται 4 διαφορετικές πρωτοχρονιές. Στο σύγχρονο Ιουδαϊσμό, η 1η του Νισάν θεωρείται πρωτοχρονιά για να μετράνε τη διάρκεια της βασιλείας των βασιλιάδων αλλά και τους μήνες του θρησκευτικού ημερολογίου. Η 1η του Ελούλ (Αύγουστος) είναι η πρωτοχρονιά για το δεκατισμό των ζώων, η 1η του Τισρί (Ρος Χασανά) είναι η πρωτοχρονιά για το πολιτικό έτος, για τον υπολογισμό του 7ου έτους (Σαββατικού), του 50ου έτους (Ιωβηλαίου), του έτους της άφεσης, όπως και για το φύτεμα των δένδρων και φυτών. Η 15η του Σεβάτ (Φεβρουάριος) είναι η πρωτοχρονιά για τα δένδρα (αποφασίζουν πότε θα φαγωθούν τα πρωτογεννήματα, κλπ.).

Οι σάλπιγγες
Στις θρησκευτικές τελετές του Ισραήλ χρησιμοποιούσαν δυο διαφορετικά είδη σαλπίγγων: Το ένα ήταν ασημένιες, σφυρηλατημένες σάλπιγγες (Αριθμοί 10:2), φτιαγμένες από το ασήμι, που ο λαός από 20 ετών και πάνω πρόσφερε κατά την απαρίθμησή του, σαν λύτρο για την ψυχή του. Ήταν το «αργύριο της εξιλέωσης». Μιλούσε συνεπώς για τη λυτρωτική ενέργεια του Θεού, που θα καλούσε το λαό Του να συγκεντρωθεί επειδή ο Θεός Του θα ερχόταν να τον ελευθερώσει.
Το άλλο ήταν από κέρατο κριαριού, ηχούσε σαν σάλπιγγα και το έλεγαν σοφάρ. Αυτό το δεύτερο είδος το χρησιμοποιούσαν στην τελετή που συνδεόταν με τη γιορτή των Σαλπίγγων. Στον Ναό χρησιμοποιούσαν πάντοτε την ίσια σάλπιγγα φτιαγμένη από κέρατα αντιλόπης. Όταν ο Ναός καταστράφηκε, χρησιμοποιούσαν πλέον τις σάλπιγγες στις Συναγωγές, όπου κάθε Ισραηλίτης έπρεπε να προστρέξει όταν άκουγε από μακριά τον ήχο τους.
Συνολικά ακούγονται 100 ήχοι. Υπάρχουν 4 ειδών διαφορετικοί ήχοι της σοφάρ: Τεκιά (tekiah), ένας ήχος που κρατάει 3'', Σεβαρίμ (shevarim), τρεις ήχοι του 1'' ο καθένας, που αυξάνονται σε τόνο, Τερουά (teruah), μια σειρά σύντομων ήχων, σαν staccato, που διαρκούν γύρω στα 3'', και Τεκιά γκεντολά (tekiah gedolah) (μεγάλο τεκιά), το τελευταίο σάλπισμα στη σειρά, που διαρκεί πάνω από 10''. Η Βίβλος δε δίνει κάποιο ιδιαίτερο λόγο γι’ αυτό. Υποθέτουν ότι ένας λόγος είναι ότι η Σοφάρ ηχεί για να καλέσει σε μετάνοια (τεσουβά). Σημείωση: η Σοφάρ δεν ακούγεται, όταν η γιορτή πέφτει Σαββάτο.
Το σάλπισμα στο αρχαίο Ισραήλ είχε δυο κυρίως σκοπούς:
α. Οι σάλπιγγες ηχούσαν για να αναγγείλουν τις γιορτές του Κυρίου και να καλέσουν το λαό σε επίσημη συγκέντρωση ενώπιον του Θεού. Τότε ήταν που σάλπιζαν με τη Σοφάρ (Έξοδος 19:13,17,19, Αριθμοί 10:2).
β. Ήταν επίσης προειδοποίηση για εισβολείς και ετοιμασία για επικείμενο πόλεμο (Αριθμοί 10:9, Κριτές 7, Ιερεμίας 4:19-21). Ο Ιησούς του Ναυή σάλπισε με τη Σοφάρ για την κατάκτηση της Ιεριχώ (Ιησούς Ναυή 6:20), και ο Γεδεών στη μάχη με τους Μαδιανίτες (Κριτές 7:18). Ο Νεεμίας διέταξε, όταν οικοδομούσαν τα τείχη της Ιερουσαλήμ, να ηχεί η σάλπιγγα σε περίπτωση επίθεσης (Νεεμίας 4:18).



Πώς γιορτάζεται
Κανένα έργο δεν επιτρεπόταν να γίνεται στη γιορτή αυτή, αντίθετα συνοδευόταν από έναν αριθμό ολοκαυτωμάτων, θυσιών και προσφορών προς στον Κύριο (Αριθμοί 29:1-6), που όλες μιλούσαν προφητικά για το πρόσωπο και το έργο του Μεσσία, που αποτελεί την προϋπόθεση για τη σωτηρία και τη συγκέντρωση των λυτρωμένων, της Εκκλησίας και του Ισραήλ, μπρος στο Θεό. Οι παραδοσιακές περικοπές, που σήμερα διαβάζουν για την 1η μέρα, είναι: Γένεση 21, Α' Σαμουήλ 1:1-2:10, Αριθμοί 29:1-6, Ψαλμοί 24, ενώ για τη 2η είναι: Γένεση 22, Ιερεμίας 31:2-20, Αριθμοί 29:1-6.
Στη διάρκεια της γιορτής συνηθίζουν να τρώνε μήλα βουτηγμένα σε μέλι, που συμβολίζει την επιθυμία τους για ένα γλυκό νέο έτος. Επίσης την ημέρα αυτή για τον ίδιο λόγο βουτούν ψωμί στο μέλι (συνήθως το αλατίζουν).
Μια δημοφιλής ραβινική συνήθεια είναι το γνωστό τασλίχ (πέταγμα, ρίξιμο). Οι θρησκευόμενοι Ιουδαίοι πηγαίνουν σε τρεχούμενα νερά, σ’ ένα ρέμα, ένα ποταμό ή μια παραλία, το απόγευμα της 1ης μέρας και αδειάζουν τις τσέπες τους, ρίχνοντας συμβολικά τις αμαρτίες τους. Αυτή η συνήθεια βασίζεται στο Μιχαία (7:19-20) και είναι έθιμο που κρατάει εδώ και πολύ καιρό.
Οι θρησκευτικές τελετουργίες για τη γιορτή εστιάζονται στην ιδέα της κρίσης και της κυριαρχίας του Θεού, στη προσευχή που λένε: Θυμήσου μας εφ’ όρου ζωής, ω Βασιλιά, που θέλεις (να έχουμε) ζωή και μας γράφεις στο Βιβλίο Ζωής, για το όνομά Σου, ω Ζωντανέ Θεέ. Ο συνήθης χαιρετισμός τότε είναι λεσανά τοβά (για ένα καλό έτος), συντόμευση του λεσανά τοβά τικατβού βε-ταϊχατεμού (είθε να εγγραφείς και να σφραγιστείς για ένα καλό έτος).

Μελλοντική εκπλήρωση
Η συγκέντρωση της γιορτής των Σαλπίγγων, της Ημέρας του εξιλασμού και της Σκηνοπηγίας, το μήνα Τισρί, μετά από τετράμηνη σχεδόν απουσία άλλης γιορτής, συμβόλιζε την έναρξη μιας σειράς καινούργιων γεγονότων στη ζωή του λαού, όπως τη συγκέντρωση στη γη του περιμένοντας την απελευθέρωση από το Θεό, την ταπείνωση που θα ακολουθούσε και την παραμονή του σε σκηνές, ελεύθεροι πια, όπως έγινε μετά την έξοδό του από την Αίγυπτο.
Η τετράμηνη εξάλλου απουσία κάθε γιορτής συμβόλιζε τη μεγάλη χρονική περίοδο που θα χώριζε τα μεγάλα λυτρωτικά γεγονότα της Α' Έλευσης του Μεσσία απ’ αυτά της Β' Έλευσής Του. Αφού, δηλαδή, το λυτρωτικό γεγονός σπάρθηκε την άνοιξη, με την Α' Έλευσή Του, τώρα φέρνει τον καρπό του. Το μεσοδιάστημα ανάμεσα στη τελευταία ανοιξιάτικη γιορτή (Πεντηκοστή) και στην πρώτη φθινοπωρινή (Σαλπίγγων), αντιστοιχεί στον αιώνα της χάρης. Τώρα δηλαδή, ζούμε μεταξύ 4ης και 5ης εβραϊκής γιορτής, επειδή η έκχυση του Αγίου Πνεύματος την Πεντηκοστή σηματοδοτεί την έναρξη του αιώνα της χάρης. Οι σάλπιγγες που θα σηματοδοτήσουν τη Β' Έλευση του Μεσσία, την αρπαγή των πιστών και την κρίση των ανόμων, θα τερματίσουν τον αιώνα της χάρης.

Η Ημέρα του Κυρίου
Ένα μεγάλο θέμα που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη είναι η Ημέρα του Κυρίου. Οκτώ προφήτες αναφέρουν αυτόν τον όρο συνολικά 19 φορές. Ορίζουν την Ημέρα του Κυρίου, σαν μια μελλοντική εποχή, όπου ο Θεός θα επέμβει άμεσα στις ανθρώπινες υποθέσεις και θα πολεμήσει στο τέλος του αιώνα (Ησαΐας 13:6-13).[1] Μαζί με το γεγονός αυτό, συνδέεται και ο ήχος σάλπιγγας (Ιωήλ 2:1,15, Σοφονίας 1:14-16).
Δυο μεγάλα θέματα σχετίζονται με την Ημέρα του Κυρίου:
Η απελευθέρωση των δικαίων και η κρίση των ανόμων.
Στη Β' Έλευσή Του, ο Μεσσίας θα καλέσει κοντά Του τους δικούς Του και μετά θα πολεμήσει τους εχθρούς Του. Ο ήχος μιας σάλπιγγας θα σηματοδοτήσει αυτά τα δυο γεγονότα. Στην κλασσική περικοπή της αρπαγής (Α' Θεσσαλονικείς 4:13-18), ο Παύλος βεβαιώνει τους Θεσσαλονικείς ότι «ο ίδιος ο Κύριος θα κατέβει απ’ τον ουρανό με πρόσταγμα, με φωνή αρχαγγέλου και με σάλπιγγα Θεού», για να καλέσει τους δικούς Του, νεκρούς και ζωντανούς, στην παρουσία Του. Στο κεφάλαιο 5 αναφέρεται ότι, στη διάρκεια της Ημέρας του Κυρίου, η οργή Του θα εκχυθεί κατά των ανόμων. Σε άλλη επιστολή του (Α' Κορινθίους 15:50-58) αναφέρεται και πάλι στην αρπαγή των πιστών λέγοντας ότι η μεταμόρφωση των ζώντων πιστών θα γίνει μετά την ανάσταση των νεκρών. Αυτό θα γίνει σε μια στιγμή, «εν ριπή οφθαλμού, στην έσχατη σάλπιγγα», έκφραση που αναφέρεται στη χρονική στιγμή, κατά την οποία μια γενιά πιστών θα μεταμορφωθεί, χωρίς να γευτεί θάνατο και θα αρπαχτεί για να συναντήσει τον Κύριο στον αέρα.

Η έσχατη σάλπιγγα
Μερικοί ταυτίζουν την έσχατη σάλπιγγα (Α' Κορινθίους 15:52) με την έβδομη σάλπιγγα (Αποκάλυψη 11:15-18), που την προσδιορίζουν στο τέλος της 70ης εβδομάδας του Δανιήλ (Μεγάλη Θλίψη). Αφού η Αρπαγή θα λάβει χώρα στην έσχατη σάλπιγγα, πιστεύουν σε μια Αρπαγή μετά τη Μεγάλη Θλίψη. Αντίθετα άλλοι τη προσδιορίζουν στη μέση της 70ης εβδομάδας του Δανιήλ και πιστεύουν ότι η Αρπαγή θα γίνει στη μέση της Μεγάλη Θλίψης. Άλλοι τέλος, δεν προσπαθούν να ταυτίσουν τη στιγμή που θα ηχήσει η έσχατη σάλπιγγα του Παύλου, και πιστεύουν ότι η Αρπαγή θα γίνει πριν από τη Μεγάλη Θλίψη.
Ο Παύλος δίδαξε τους Κορίνθιους για την Ημέρα του Κυρίου, όταν έμεινε στην Κόρινθο και συνεπώς κατανοούσαν τη σημασία της έκφρασης «έσχατη σάλπιγγα». Όταν λοιπόν ο Παύλος αναφέρει ότι μια γενιά πιστών θα μεταμορφωθεί και θα αρπαχθεί στην έσχατη σάλπιγγα, καταλάβαιναν πως εννοούσε ότι οι πιστοί θα καλούνταν στην παρουσία του Θεού, πριν εκχυθεί η τελική οργή του Θεού στη γη (Α' Θεσσαλονικείς 1:10, 5:9). Ποιος όμως ξέρει αν αυτό δεν είναι ένα σάλπισμα, το έσχατο σάλπισμα κι ότι δε θα έχει δυο όψεις, ευφροσύνης για τους πιστούς και κρίσης για τους ασεβείς; Πράγματι, η αρπαγή είναι μυστήριο και ως προς το πότε θα γίνει και ως προς το πώς θα γίνει. Οι πιστοί του Κυρίου δεν έχουν παρά να προσμένουν με υπομονή και να αγρυπνούν. Συνεπώς, η εορτή των Σαλπίγγων προεικονίζει την Έλευση του Μεσσία, που έρχεται για να παραλάβει τους πιστούς Του και να κρίνει τους ανόμους.

Η σχέση της γιορτής με την Εκκλησία
Μερικοί λένε ότι αυτές οι γιορτές έγιναν για τον Ισραήλ, κι όχι για την Εκκλησία. Συνεπώς, η γιορτή των Σαλπίγγων δεν μπορεί να απεικονίζει την Αρπαγή. Σαν απάντηση έχουμε να κάνουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις, στις οποίες θα μπορούσαν να προστεθούν πολλές περισσότερες:
α) Η γιορτή του Πάσχα έγινε με τον Ισραήλ, αλλά απεικονίζει το θάνατο του Μεσσία στο Γολγοθά για τις αμαρτίες του κόσμου. Αυτό επεκτείνεται πέρα από τον Ισραήλ.
β) Η γιορτή των Αζύμων έγινε με τον Ισραήλ, αλλά απεικονίζει το γεγονός ότι το σώμα του Κυρίου δεν θα φθειρόταν στον τάφο. Αυτό αποτελεί μια βασική διδασκαλία της Εκκλησίας.
γ) Η γιορτή των Απαρχών έγινε με τον Ισραήλ, αλλά απεικονίζει την ένδοξη ανάσταση του Κυρίου. Επειδή Αυτός ζει γι’ αυτό θα ζει και η Εκκλησία.
δ) Η γιορτή της Πεντηκοστής έγινε με τον Ισραήλ, αλλά απεικονίζει την γέννηση της Εκκλησίας. Πιστοί Ιουδαίοι και Εθνικοί γίνονται ένα στον Μεσσία.
ε) Η Αβρααμική διαθήκη (Γένεση 12:1-3) έγινε με τον Πατέρα του εβραϊκού έθνους, τον Αβραάμ, αλλά είναι η πηγή κάθε ευλογίας που κατέχει η Εκκλησία.
ς) Η Δαβιδική διαθήκη (Β' Σαμουήλ 7:8-16) έγινε με το βασιλιά του Ισραήλ, αλλά είναι η βάση της επιστροφής του Μεσσία, σαν Υιός του Δαβίδ, σαν το Λιοντάρι του Ιούδα, για να γίνει ο Βασιλιάς των βασιλιάδων και ο Κύριος των κυρίων.
ζ) Η Καινή Διαθήκη έγινε με τον Ισραήλ (Ιερεμίας 31:31, Ματθαίος 26:28), αλλά η Εκκλησία εισήλθε στην πρόβλεψή της για σωτηρία.
η) Το Δείπνο θεσπίστηκε με στοιχεία του εβραϊκού πασχαλινού τραπεζιού, με Εβραίους μαθητές, αλλά είναι μια από τις τελετές της Εκκλησίας.
θ) Η εντολή για ευαγγελισμό του κόσμου δόθηκε στους 11 Εβραίους μαθητές (Ματθαίος 28:16-20), αλλά είναι γνωστή σαν η μεγάλη εντολή της Εκκλησίας.
ι) Η Εκκλησία είναι οικοδομημένη «πάνω στο θεμέλιο των αποστόλων και των προφητών, που ακρογωνιαία πέτρα είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός» (Εφεσίους 2:20). Οι απόστολοι, οι προφήτες κι ο Σωτήρας ήταν Εβραίοι. Το χάσμα που μερικοί προσπαθούν να φτιάξουν ανάμεσα στο Ισραήλ και στην Εκκλησία, η Βίβλος ποτέ δεν το εγκρίνει.
Υπάρχουν υποσχέσεις που έγιναν και στους δυο. Είναι φανερό, όμως, ότι υπάρχει μια συναφής σχέση μεταξύ του Ισραήλ και της Εκκλησίας. Κάθε ευλογία που απολαμβάνει η Εκκλησία προέρχεται απ’ τις διαθήκες και τις προβλέψεις που έκανε ο Θεός με τον Ισραήλ. Συνεπώς, δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει το ότι η γιορτή των Σαλπίγγων, που ο Κύριος έκανε με τον Ισραήλ, απεικονίζει την αρπαγή των πιστών, λίγο πριν την έκχυση της οργής του Θεού, την Ημέρα του Κυρίου.

Σκέψη
Οι σάλπιγγες ήταν δυο. Συμβόλιζαν άραγε τις δυο κλήσεις που θα γίνουν, της Εκκλησίας και του λαού Ισραήλ; Γιατί, σάλπιγγα θα ηχήσει και για τη συγκέντρωση του λαού Ισραήλ, όπως αναφέρεται στον Ησαΐα (27:12-13). Επιπλέον, άλλα εδάφια[2] μιλούν για τις προθέσεις του Θεού να συγκεντρώσει τον λαό Του, απ’ τους τόπος του διασκορπισμού του, στη γη του. Συνεπώς δυο άγιες συγκεντρώσεις, Ισραήλ και Εκκλησίας, που συμβολίζονται στη γιορτή αυτή.
Μια επιπλέον κατάλληλη σκέψη στο σημείο αυτό: Η γιορτή των Σαλπίγγων γιορταζόταν την πρώτη μέρα του έβδομου μήνα. Έπεφτε πρωτομηνιά. Το μόνο που φαινόταν στον ουρανό ήταν μια πολύ μικρή ημισέληνος. Όμως, σύννεφα μπορούσαν να την σκοτεινιάσουν κι έπρεπε να έχουν μάρτυρες. Η αγρύπνια ήταν βασικό συστατικό της γιορτής αυτής. Αργότερα οι ραβίνοι πρόσθεσαν μια δεύτερη ημέρα στη γιορτή, για να είναι σίγουροι πως δεν την έχασαν. Αυτή η ανάγκη για αγρύπνια και προετοιμασία, σε σχέση με τη γιορτή, αντηχεί συνεχώς σ’ όλη την Καινή Διαθήκη αναφορικά με την Β' έλευση του Κυρίου.[3]

[1] Ιεζεκιήλ 13:3-8, 30:2-3, Ιωήλ 1:15, 2:1,11, 3:14-16, Αμώς 5:18-20, Σοφονίας 1:14-2:2, Ζαχαρίας 14:1-4, Μαλαχίας 4:5-6.
[2] Ησαΐας 11:11-16, 43:5-6, 49:11-23, Ιεζεκιήλ 21-28, Ματθαίος 24:31.
[3] Ματθαίος 24:42, Α' Θεσσαλονικείς 5:6, Τίτος 2:13, Εβραίους 9:28, Α' Πέτρου 3:11-14.

Δεν υπάρχουν σχόλια: