Η 4η στη σειρά γιορτή στον Ισραήλ, που θεσπίστηκε από το Θεό, είναι γνωστή σαν η γιορτή των Εβδομάδων, ή όπως οι πιο πολλοί την ξέρουμε σαν η γιορτή της Πεντηκοστής. Όταν καταλάβουμε το υπόβαθρο και την τήρηση αυτής της γιορτής, τότε θα να καταλάβουμε καλύτερα και τη γέννηση της Εκκλησίας, την υπόσχεση του Μεσσία και τη σχέση μεταξύ Νόμου και χάρης.
Η σημασία του ονόματος
Στην εβραϊκή Βίβλο συναντάμε 3 διαφορετικά ονόματα γι’ αυτή τη γιορτή, που καθένα τονίζει μια διαφορετική πλευρά της.
-Το πιο κοινό εβραϊκό όνομα είναι χαγκ χασαβουόθ (γιορτή των εβδομάδων) (Έξοδος 34:22, Δευτερονόμιο 16:10, Β' Χρονικών 8:13). Σύμφωνα με το Λευιτικό (23:15), οι Ισραηλίτες θα έπρεπε να μετρήσουν από την επομένη του Σαββάτου, που ο Αρχιερέας κινούσε μπροστά στον Θεό το δράγμα των πρωτογεννημάτων, επτά εβδομάδες και την «επομένη» να τηρούν αυτή τη γιορτή (εδ.16). Οι επτά εβδομάδες είναι 49 μέρες. Προσθέτοντας μια επιπλέον μέρα, την «επόμενη», έχομε συνολικά 50 μέρες. Τη γιόρταζαν τον μήνα Σιβάν, τον τρίτο μήνα του θρησκευτικού έτους, μεταξύ πρώτης και τρίτης εβδομάδας του μήνα, 50 μέρες μετά τη γιορτή των Απαρχών, γι’ αυτό και λεγόταν Πεντηκοστή (Πράξεις 2:1).
-Την πρωταρχική της σημασία τη βλέπουμε στο εβραϊκό όνομα γιόμ χαμπικκουρίμ (μέρα των απαρχών) (Αριθμοί 28:26), εφόσον η Πεντηκοστή ήταν η μέρα που έφερναν στο Ναό τις προσφορές των απαρχών της καλοκαιρινής σοδειάς των σιτηρών. Έτσι η Σαβουόθ σημείωνε την έναρξη του καλοκαιρινού θερισμού των σιτηρών, όπως ακριβώς και η γιορτή των Απαρχών σημείωνε την έναρξη του ανοιξιάτικου θερισμού της κριθής.[1]
-Η τρίτη ονομασία χαγκ χακατζίρ (γιορτή του θερισμού) (Έξοδος 23:16) αναφέρεται στο γεγονός ότι η γιορτή αυτή ήταν η επίσημη έναρξη της εποχής του καλοκαιρινού θερισμού.[2]
Πέρα από τους βιβλικούς προσδιορισμούς, το Ταλμούδ και ο Ιώσηπος αναφέρονται στη γιορτή αυτή με το όνομα ατζερέτ (τέλος). Έβλεπαν τη Σαβουόθ σαν το τελείωμα της εποχής του Πάσχα και του ανοιξιάτικου θερισμού των 7 εβδομάδων, εφόσον δεν υπήρχαν άλλες μεγάλες εβραϊκές γιορτές ως το φθινόπωρο.
Πότε γιορταζόταν
Τη γιόρταζαν στο τέλος της άνοιξης (τέλος Μαΐου, αρχές Ιουνίου).[3] Είναι η μόνη γιορτή, απ’ όσες δόθηκαν στους Εβραίους, που δεν έχει μια συγκεκριμένη ημερομηνία εορτασμού στο ημερολόγιο. Γιορταζόταν την 50η μέρα (μετά την πάροδο 7 εβδομάδων) από τη γιορτή των Απαρχών: «Και θα μετρήσετε μόνοι σας απ’ την επόμενη του Σαββάτου, από τη μέρα που προσφέρετε το χειρόβολο της κινητής προσφοράς, επτά ολόκληρες βδομάδες. Μέχρι την επόμενη του 7ου Σαββάτου θα μετρήσετε 50 ημέρες» (Λευιτικό 23:15-16, Δευτερονόμιο 16:9-10, Β' Μακκαβαίων 12:32).
Λόγω της εντολής της απαρίθμησης, το χρονικό διάστημα μεταξύ Απαρχών και Σαβουόθ είναι γνωστό ως σεφιράχ (απαρίθμηση). Το ποσό της κριθής, που έφερναν στο Ναό σαν προσφορά στη γιορτή αυτή, λεγόταν ομέρ (δράγμα). Εφόσον η απαρίθμηση των ημερών έπρεπε να αρχίσει απ’ τη προσφορά του ομέρ, αυτή η περίοδος είναι γνωστή και σαν ομέρ.
Αυτή η έλλειψη ορισμένης ημερομηνίας για τον εορτασμό, τους οδήγησε να τη γιορτάζουν διαφορετικές μέρες που εξαρτιόνταν από το πότε άρχιζαν την απαρίθμηση. Οι Σαδδουκαίοι πίστευαν ότι το Σάββατο αναφερόταν στο πρώτο Σάββατο του Πάσχα. Η απαρίθμηση έτσι έπρεπε να αρχίζει απ’ την πρώτη Κυριακή του Πάσχα. Με τον τρόπο αυτό η Σαβουόθ έπεφτε πάντα Κυριακή. Αντίθετα οι Φαρισαίοι θεωρούσαν ότι η λέξη «Σάββατο» δεν αναφέρεται στη μέρα του Σαββάτου, αλλά στην πρώτη μέρα της ανάπαυσης, την πρώτη μέρα της γιορτής του Πάσχα. Η αρίθμηση, λοιπόν, άρχιζε από τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Η ερμηνεία αυτή δεν περιόριζε τη γιορτή να πέφτει μόνο Κυριακή. Η ερμηνεία των Φαρισαίων τελικά επικράτησε και μέχρι σήμερα είναι η γενικά αποδεκτή μέθοδος έναρξης της απαρίθμησης μεταξύ των Εβραίων.
Η έλλειψη μιας ορισμένης ημερομηνίας για τη Σαβουόθ, όπως και για την απαρίθμηση από το Πάσχα, θεωρείται από πολλούς Ιουδαίους ως μια συνεχής ροή ή δεσμός των 3 πρώτων γιορτών, από το Πάσχα μέχρι τη Σαβουόθ, όπου η τελευταία να αποτελεί την ολοκλήρωση της πασχαλινής εμπειρίας. Ένας άλλος λόγος γι’ αυτή την πεποίθηση είναι η έλλειψη εισαγωγής: «Και ο Κύριος μίλησε στο Μωυσή», κοινή στις άλλες γιορτές: (Λευιτικό 23:1,9,23, 26,33).
Η σπουδαιότητα της Σαβουόθ
Την εποχή της Π. Διαθήκης η Σαβουόθ ήταν μια ιδιαίτερα σπουδαία γιορτή. Ήταν μια από τις 3 επίσημες γιορτές που θεσπίστηκαν από τον Κύριο (Έξοδος 23:14-17, Δευτερονόμιο 16: 16, Β' Χρονικών 8:13), όπου όλοι οι άρρενες Ισραηλίτες έπρεπε να εμφανίζονται στον Ναό. Σ’ αυτήν την αποκλειστική τριάδα, η πρώτη ήταν η γιορτή των Αζύμων που γιορταζόταν την άνοιξη, η τρίτη ήταν η γιορτή των Σκηνών που γιορταζόταν στις αρχές του φθινοπώρου και ανάμεσά τους η δεύτερη γιορτή, η Σαβουόθ, 50 ημέρες ακριβώς μετά το Πάσχα. Όπως το Σάββατο και πολλές άλλες γιορτές, η Σαβουόθ ήταν μια άγια σύναξη, μέρα ανάπαυσης (Λευιτικό 23:21, Αριθμοί 28:26). Συνεπώς απαγορευόταν κάθε εργασία. Παρ’ όλα αυτά δεν έπαιζε και σημαντικό ρόλο στη ζωή των Εβραίων, ιδιαίτερα όσων ήταν έξω από την Ιερουσαλήμ. Ο αρχικός σκοπός της γιορτής ήταν αγροτικός. Ήταν απαρχή του θερισμού των σιτηρών κι ημέρα ευχαριστίας στον Θεό για την πρώτη συγκομιδή των καρπών.
Η περιγραφή της Σαβουόθ
Τρεις είναι οι περικοπές στη Γραφή που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο θα γιορτάζεται η Σαβουόθ. Οι προσφορές προς το Ναό αναφέρονται στο Λευιτικό (23:15-21) και Αριθμούς (28:26-31). Οι απαιτήσεις για τους λατρευτές αναφέρονται στο Δευτερονόμιο (16:9-12), όπου δίνεται η εντολή να προσφέρουν αυτοπροαίρετη προσφορά, για να ευφρανθούν ενώπιον του Κυρίου και να θυμηθούν ότι ο Κύριος τους ελευθέρωσε από τη σκλαβιά της Αιγύπτου.
Πώς γιορταζόταν η Σαβουόθ
Σύμφωνα με τη Βίβλο, απαγορευόταν να φάνε από τη νέα σοδειά κριθής, μέχρις ότου οι απαρχές της προσφερθούν στη γιορτή των Απαρχών. Το ίδιο ίσχυε και στη σοδειά του σιταριού. Συνεπώς, οι πολυάριθμες προσφορές από άλφιτα κι οι άρτοι της πρόθεσης για το Ναό δεν γίνονταν από τη νέα σοδειά σιτηρών, παρά μόνο μετά την παρουσίαση των απαρχών του σίτου τη μέρα της Σαβουόθ.
Οι διακονίες στο Ναό για τη γιορτή αυτή ακολουθούσαν τα ίδια πρότυπα με αυτά της γιορτής των Απαρχών, εφόσον και οι δυο γιορτές γιορτάζονταν με προσφορές απαρχών. Όμως, η προσφορά για τη Σαβουόθ ήταν μοναδική. Κάθε Ισραηλίτης έπρεπε να φέρει στον Κύριο την προσφορά του από άλφιτα, εκφράζοντας έτσι την ευχαριστία του στο Θεό. Την ημέρα εκείνη έπρεπε να φέρει δυο μεγάλα ένζυμα καρβέλια (σύμβολα της διπλής προέλευσης της Εκκλησίας από τον Ισραήλ και τα Έθνη), από το καινούργιο σιτάρι, όπως διέταζε ο Κύριος: «Από τις κατοικίες σας θα φέρετε σε κινητή προσφορά δυο ψωμιά. Θα είναι δυο δέκατα σιμιγδάλι. Ένζυμα θα ψηθούν. Είναι πρωτογεννήματα στον Κύριο» (Λευιτικό 23:17). Τα καρβέλια δεν τα έκαιγαν, γιατί ο Κύριος είχε απαγορεύσει προζύμι στο θυσιαστήριο: «Κανένα προζύμι, ούτε μέλι, δεν θα κάψετε σε καμιά θυσία που γίνεται με φωτιά στον Κύριο» (Λευιτικό 2:11). Την προσφορά του αυτή θα έπρεπε να τη συνοδεύει με την προσφορά εφτά χρονιάρικων αρνιών, που έπρεπε να είναι χωρίς ελάττωμα, και μαζί ένα μοσχάρι και δυο κριάρια (σύμβολα της θυσίας του Χριστού), που τα πρόσφερε ολοκαύτωμα στον Κύριο. Μαζί με αυτά, που ήταν θυσία δια πυρός, οσμή ευωδιάς στον Κύριο, πρόσφερε και τις σπονδές του, λάδι ή κρασί, που έχυνε στο θυσιαστήριο.
Και τέλος θα πρόσφερε έναν τράγο, προσφορά για την αμαρτία, και δυο χρονιάρικα αρνιά θυσία ειρηνική. Τα δυο ψωμιά και τα δυο αρνιά, σαν ειρηνική προσφορά, αποτελούσαν την κινητή προσφορά για τη μέρα εκείνη. Ο ιερέας τα κουνούσε μπρος στο θυσιαστήριο μπρος - πίσω, πάνω - κάτω. Μετά ξεχωρίζονταν για τον ιερέα (Λευιτικό 23:20) και αποτελούσαν το γιορτινό γεύμα που έτρωγαν αργότερα οι ιερείς τη μέρα εκείνη στο Ναό. Τις προσφορές του αυτές τις συνόδευε και με αυτοπροαίρετες προσφορές προς τον Κύριο και χαριστικές πράξεις προς τον ξένο, τον ορφανό και τη χήρα. Η γιορτή ήταν μέρα χαράς για τον Ισραηλίτη και για όλη την οικογένειά του.
Ο σύγχρονος εορτασμός
Όπως συνέβη και με τις άλλες γιορτές του Ισραήλ, έτσι και στη Σαβουόθ με το χρόνο προστέθηκαν έθιμα και παραδόσεις. Για να καταλάβουμε αυτές τις αλλαγές, πρέπει να κάνουμε μια σύντομη ανασκόπηση στην εβραϊκή ιστορία.
Μετά από πολιορκία των Ρωμαίων, η Ιερουσαλήμ λεηλατήθηκε, ο Ναός ισοπεδώθηκε κι οι Ιουδαίοι εκδιώχθηκαν από την πρωτεύουσά τους το 70 μ.Χ. Πάνω στα ερείπιά της θεμελιώθηκε ένα ρωμαϊκό φρούριο. Το 132 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός θέλησε να της δώσει τα ονόματα ειδωλολατρικών θεοτήτων και να οικοδομήσει ένα ναό για τη λατρεία τους, πάνω στη θέση που ήταν ο Ναός. Τότε εμφανίστηκε μια εξέγερση υπό τον Σίμωνα Μπαρ Κοχμπά, στρατιωτικό ηγέτη, υπό την ηγεσία του οποίου ανακαταλήφθηκε η Ιερουσαλήμ.
Ο ραβίνος Ακίμπα, Αρχιραβίνος της εποχής, τον ανακήρυξε σαν τον Μεσσία. Αυτό ανάγκασε τους Ιουδαίους πιστούς στον Ιησού να εγκαταλείψουν τις τάξεις του Μπαρ Κοχμπά. Πολλοί πίστευαν ότι ο χρυσός αιώνας του Ισραήλ πλησίαζε, και ότι αυτός θα ήταν που θα έριχνε τη ρωμαϊκή εξουσία, θα ανοικοδομούσε το Ναό και θα οδηγούσε το έθνος στη Μεσσιανική Βασιλεία.
Το 133 μ.Χ., όμως, η ρωμαϊκή λεγεώνα αντεπιτέθηκε με δύναμη 35.000 ανδρών πεζικού. Για 3 χρόνια ο ρωμαϊκός στρατός συνέθλιβε το αντιστασιακό κίνημα των ζηλωτών, μέχρι που το 135 μ.Χ. καταπνίγηκε κι ο Μπαρ Κοχμπά δολοφονήθηκε στο φρούριο Μπετάρ.
Το μέγεθος της ερήμωσης ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Κάπου 50 φρούρια και 985 χωριά έγιναν ερείπια. Γύρω στους 580.000 Ιουδαίους σκοτώθηκαν. Αναρίθμητοι άλλοι πέθαναν από πείνα και αρρώστιες. Δεκάδες χιλιάδες πουλήθηκαν σαν σκλάβοι και στους Εβραίους απαγορεύτηκε να πηγαίνουν στην πρωτεύουσά τους επί ποινή θανάτου. Τελικά η Ιερουσαλήμ έγινε η ειδωλολατρική Aelina Kapitolina και στον τόπο του παλιού Ναού ανεγέρθηκε ναός του Δία.
Το έθνος ήταν νικημένο, ο λαός διασκορπισμένος και η πατρίδα τους ερειπωμένη. Η γη ήταν έρημη, δεν υπήρχε τίποτα για να θεριστεί, αλλά το πιο τραγικό απ’ όλα ήταν ότι δεν υπήρχε Ναός στον οποίον να φέρνουν τις προσφορές. Χωρίς Ναό, η τήρηση των γιορτών του Ισραήλ, σύμφωνα με το Νόμο του Μωυσή, ήταν αδύνατη.
Ανταποκρινόμενο στην κρίση αυτή, το Σανχεντρίν συνεδρίασε το 140 μ.Χ. στο χωριό Ουσά κοντά στη σύγχρονη πόλη της Χάιφα. Αποφάσισε να αλλάξει τη Σαβουόθ από αγροτική γιορτή και να τη συσχετίσει μ’ ένα ιστορικό γεγονός για να τη διατηρήσει ζωντανή. Οι ραβίνοι βρήκαν αναλογίες ανάμεσα στη Σαβουόθ και στο ιστορικό γεγονός της σύναξης του Ισραήλ στο όρος Σινά, όταν ο Μωυσής έλαβε το Νόμο από τα χέρια του Θεού. Έτσι είπαν, ότι η Σαβουόθ ήταν η μέρα που η Τορά (Νόμος) παραδόθηκε στον Μωυσή στο όρος Σινά.[4] Αν και η Βίβλος ποτέ δε συσχετίζει τη Σαβουόθ με το Σινά, αυτό προτιμήθηκε, γιατί η παράδοση του Νόμου έγινε τον τρίτο μήνα (Έξοδος 19:1).
Το βιβλίο των Ιωβηλαίων, γραμμένο τον 1ο αιώνα π.Χ., συνδέει τη Σαβουόθ με τις διαθήκες που ο Θεός έκανε με τον άνθρωπο, αναφέροντας τη διαθήκη με τον Νώε, τον Αβραάμ και τον Μωυσή. Αν και στο βιβλίο δεν γίνεται καμιά σύνδεση μεταξύ της Σαβουόθ και της παράδοσης του Νόμου, δίνει όμως στο λαό την ιστορική βάση για τον εορτασμό της. Τι πιο λογική χρονική στιγμή θα μπορούσε να δοθεί για τη γέννηση του Ιουδαϊσμού (η παράδοση του Νόμου) παρά το όρος Σινά; Έτσι η Σαβουόθ έγινε γνωστή ως η εποχή της παράδοσης του Νόμου μας (ζεμάν ματτάν τορατένου).
Παραδόσεις
Πολλές παραδόσεις έχουν σχετιστεί με τη γιορτή. Συνήθως διακοσμούν τις συναγωγές με φυτά, λουλούδια και άλλες πρασινάδες. Σε μερικές κρεμούν μια κεντημένη πράσινη κουρτίνα πάνω από την κιβωτό (μέρος όπου φυλάσσονται οι κύλινδροι της Τορά). Ενώ άλλες, πλέκουν στεφάνι από κλαδιά και λουλούδια για τους κυλίνδρους. Τέλος άλλες υφαίνουν σκέπαστρο από λουλούδια πάνω από το μέρος όπου διαβάζουν τη Γραφή. Ο λόγος για τις διακοσμήσεις αυτές είναι γιατί θέλουν να τονίσουν το γεγονός ότι η Σαβουόθ είναι μια γιορτή του θερισμού. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, αυτές οι διακοσμήσεις είναι μια υπενθύμιση ότι στο Σινά κάποτε υπήρχαν πράσινα δένδρα και χορτάρι.
Τα αρχαία Βιβλικά αναγνώσματα για τη μέρα της Σαβουόθ (Ιεζεκιήλ 1:1-28, 3:12, Αββακούμ 2: 20-3:19) χρονολογούνται από την εποχή του Ναού και περιγράφουν τη λαμπρότητα της δόξας του Θεού. Στην όραση του ο Ιεζεκιήλ αναφέρει άνεμο, φωτιά και φωνές (Ιεζεκιήλ 1:4, 3:12). Ο Αββακούμ είδε τον Κύριο να αποκαλύπτεται στην έλευση του Μεσσία με φωτιά και λαμπρό φως (Αββακούμ 3:3-5).
Αφού συσχέτισαν τη Σαβουόθ με την παράδοση του Νόμου, στα Γραφικά αναγνώσματα της γιορτής περιλήφθηκε η περικοπή Έξοδος 19-20, που περιγράφει την αποκάλυψη του Θεού στο όρος και τη παράδοση των 10 εντολών. Όταν στη συναγωγή διαβάζονται οι 10 εντολές, συνηθίζεται να στέκονται όρθιοι.
Τη μέρα της γιορτής, οι Εβραίοι ακόμα και σήμερα συνηθίζουν να διαβάζουν στη συναγωγή το βιβλίο της Ρουθ. Το κάνουν για δυο λόγους: Πρώτα, γιατί το βιβλίο ταιριάζει πολύ με την εποχή του θερισμού. Αναφέρει την ιστορία της Ρουθ, που συνέβη στη διάρκεια του ανοιξιάτικου θερισμού της κριθής και η Σαβουόθ είναι ο εορτασμός της λήξης αυτού του θερισμού και της έναρξης του καλοκαιρινού θερισμού των σιτηρών. Και δεύτερον, παρουσιάζει τη Ρουθ, η Μωαβίτισσα, μια γυναίκα εθνική, που αποδέχτηκε εκούσια τον Θεό του Ισραήλ και το Νόμο Του. Ελπίδες και προφητείες συναντώνται. Αποβλέπουν στη μέρα που οι Ιουδαίοι και οι Εθνικοί θα λατρεύουν το Θεό μαζί, δια του συγγενούς λυτρωτή, του Χριστού, που Τον προεικονίζει ο Βοόζ, ο σύζυγος της Ρουθ. Συνεπώς, η ιστορία της διαβάζεται στη γιορτή, που στις μέρες μας επικεντρώνεται στην παράδοση του Νόμου. Πολλές συναγωγές περιλαμβάνουν στη Σαβουόθ τελετές αφιέρωσης των εφήβων τους, αναγνώρισης των σπουδών τους κι επιβεβαίωσης της πίστης τους στο να ζήσουν σύμφωνα με το Νόμο.
Φαγητό
Μια από τις πιο δημοφιλείς παραδόσεις της Σαβουόθ είναι να τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι ραβίνοι λένε ότι αυτή η πολύ διαδεδομένη συνήθεια είναι μια υπενθύμιση του Νόμου, αφού τα λόγια της Γραφής είναι σαν γάλα και μέλι στην ψυχή.
Ανάμεσα στα πιο νόστιμα και δελεαστικά φαγητά είναι το τσίζ-κεϊκ, τα τσιζ μπλίντζες και τα τσιζ κρέπλαχ. Τα μπλίντζες γίνονται από τυρί, τυλιγμένο σε πάνκεϊκς, που το ψήνουν σε κατσαρόλα. Τα κρέπλαχ είναι ζυμωτά θυλάκια που γεμίζονται με τυρί για τη Σαβουόθ. Μοιάζουν με τα ραβιόλια αλλά έχουν τριγωνικό σχήμα. Οι τρεις γωνίες του ζυμαρικού λέγεται ότι θυμίζουν τη δήλωση των αρχαίων ραβίνων: Ευλογημένος ο Ελεήμων που έδωσε τον τριπλό Νόμο (Τορά, Προφήτες, Ψαλμούς) σε λαό που αποτελείται από τρεις τάξεις (Ιερείς, Λευίτες και Ισραηλίτες) μέσω ενός τριτότοκου παιδιού (ο Μωυσής γεννήθηκε μετά τη Μαριάμ και τον Ααρών) τον 3ο μήνα (Σιβάν) (Shabbat 88α).
Συνηθίζεται επίσης να ψήνουν δυο καρβέλια ψωμί χαλλά, που αντιπροσωπεύουν τα δυο καρβέλια που πρόσφεραν στο Ναό και τις 2 πλάκες του Νόμου που τους δόθηκαν στο Σινά. Πάνω στα ψωμιά σχεδιάζεται παραδοσιακά μια σκάλα με 7 σκαλοπάτια, σύμβολο της ανάβασης του Μωυσή για τη παραλαβή του Νόμου.
Όρθιοι όλη τη νύχτα
Είναι έθιμο σήμερα για τους Εβραίους να στέκονται όρθιοι όλη τη νύχτα της Σαβουόθ μελετώντας και συζητώντας την Τορά. Κατά παράδοση μελετούν τα πρώτα και τα τελευταία εδάφια κάθε σαββατιάτικης περικοπής, τα πρώτα και τα τελευταία εδάφια κάθε βιβλίου της Βίβλου και όλο το βιβλίο της Ρουθ. Όλη τη νύχτα κάνουν περιοδικά διαλείμματα για καφέ και τσίζκεϊκ.
Καθώς πλησιάζει η αυγή στο Ισραήλ, μπορούμε να δούμε χιλιάδες Εβραίους να προχωρούν στους δρόμους των περιοχών όπου κατοικούν οι ορθόδοξοι Εβραίοι, προς το μέρος του αρχαίου Ναού. Τα πλήθη ξεχύνονται στην πλατεία που είναι το Δυτικό Τείχος (Τείχος των δακρύων), για να απαγγείλουν μαζί την αρχαία προσευχή αμιντά, ή όρθια προσευχή, που με τις 19 ευλογίες της χρονολογείται πάνω από 2.000 χρόνια. Αποτελεί τον βασικό κορμό των άλλων προσευχών (πρωινής, απογευματινής, βραδινής, γιορτών Σαββάτου).
Η προφητική σημασία
Τα σημερινά έθιμα της Σαβουόθ προεικονίζουν αρκετές Βιβλικές αλήθειες που αποκαλύπτονται στην Κ. Διαθήκη κι η οποία προσφέρει βαθιά γνώση για τη γιορτή αυτή σε 3 περιοχές: Στη γέννηση της Εκκλησίας, στο συγγενή – λυτρωτή (βιβλίο Ρουθ) και στη σχέση Νόμου και χάρης. Οι προφητικές σημασίες φαίνονται καθαρά στην Κ. Διαθήκη, στην εκπλήρωση αυτής της γιορτής.
α) Η γέννηση της Εκκλησίας
Ο Ιησούς αναστήθηκε τη μέρα των Απαρχών. Μετά ξόδεψε 40 ημέρες με τους μαθητές Του διακονώντας τους μετά την Ανάσταση (Πράξεις 1:3). Τους πληροφόρησε ότι έπρεπε να αναληφθεί στον Πατέρα Του, αλλά ότι δεν θα τους εγκατέλειπε. Θα τους έστελνε το Άγιο Πνεύμα, που θα τους βοηθούσε κατά την απουσία Του (Ιωάννου 14:16-17).
Τους διέταξε να παραμείνουν στην Ιερουσαλήμ μέχρι να έρθει η υπόσχεση του Πατέρα Του, που θα τους έδινε «δύναμη από ψηλά» (Λουκάς 24:49, Πράξ.1:4). Σύμφωνα με την υπόσχεση του Κυρίου (Ιωάννου 16:7,13), αλλά και του προφήτη Ιωήλ (2:28-32), το Άγιο Πνεύμα ήρθε την επόμενη εβραϊκή γιορτή πάνω σε 120 μαθητές που συγκεντρωμένοι στο ανώγειο επί 10 μέρες μετά την ανάληψη του Ιησού, περίμεναν την εκπλήρωση της υπόσχεσης. Τη ημέρα της Πεντηκοστής, το Πνεύμα του Θεού κατέβηκε πάνω τους, καθώς προσεύχονταν στο Θεό και πήραν δύναμη να μαρτυρήσουν γι’ Αυτόν (Πράξεις 2:2-4). Αυτό, που στην Π. Διαθήκη ήταν υπόσχεση και προσδοκία, γίνεται τώρα ένδοξη πραγματικότητα: «Ο Χριστός μέσα σας, η ελπίδα της δόξας» (Κολοσσαείς 2:16-17).
Μέσα στην Κ. Διαθήκη βρίσκουμε τις εξής ιδιότητες για την Εκκλησία:
1. Συνελήφθη μέσα στα σχέδια του Θεού προ καταβολής κόσμου, προ χρόνων αιωνίων και κατά πρόθεση αιώνια (Ρωμαίους 16:25, Εφεσίους 1:4, 3:11).
2. Η σύνθεσή της είναι πνευματική. Είναι το σώμα δια του οποίου ενεργείται το θέλημα του Χριστού, που είναι η Κεφαλή, κι εκπληρώνονται οι βουλές της χάριτος του Θεού (Α' Κορινθίους 2:12-14). Με την έννοια αυτή είναι το κατοικητήριο του Θεού δια του Πνεύματος (Εφεσίους 2:22). Ο Θεός δεν κατοικεί πια σε χειροποίητους ναούς, αλλά στους ναούς ανθρώπων αναγεννημένων δια του Αγίου Πνεύματος, που και αυτοί συνολικά, αλλά και ο καθένας χωριστά αποτελούν τον άγιο Ναό του Κυρίου (Εφεσίους 2:21, Β' Κορινθίους 3:16, 6:9).
3. Έχει παγκόσμια αποστολή και δέχεται στους κόλπους της όλους τους λαούς χωρίς διάκριση ανθρώπων: «Δεν υπάρχει πλέον Ιουδαίος ούτε Έλληνας, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος… επειδή όλοι εσείς είστε ένας εν Χριστώ Ιησού» (Γαλάτες 3:28, Κολοσσαείς 3:11).
4. Στα μάτια του Θεού είναι μία και αποτελεί μια αδιάσπαστη ενότητα. Είναι ένα Πνεύμα και ένα σώμα με μια και μόνη ελπίδα εν Χριστώ (Εφεσίους 4:4).
5. Έχει έναν ένδοξο προορισμό. Αναγνωρίζεται σαν: «το πλήρωμα Εκείνου που σε όλα, γεμίζει με πληρότητα τα πάντα» (Εφεσίους 1:23) και μαζί της ο Χριστός θα βασιλεύσει στους αιώνες. Ο Θεός την ονομάζει νύμφη του Υιού Του κι ο Κύριος υποσχέθηκε ότι θα έρθει να την παραλάβει και η Εκκλησία ζει με αυτήν την ελπίδα.
Κατά τη γιορτή των πρωτογεννημάτων προσφέρονταν:
1. Η κινητή προσφορά (Λευιτικό 23:17). Αποτελείτο από 2 ψωμιά που έπρεπε να έχουν ψηθεί με προζύμι. Αυτά τα δυο ψωμιά ήταν οι απαρχές που προσφέρονταν στον Κύριο. Ο εορτασμός της Σαβουόθ έφερε στην ύπαρξη μια νέα ομάδα που ονομάστηκε Εκκλησία και αποτελείται από 2 ομάδες ανθρώπων. Γι’ αυτό και τα 2 καρβέλια ψωμιού αντιπροσώπευαν τους λυτρωμένους Εβραίους κι Εθνικούς, που τώρα, με τον ερχομό του Αγίου Πνεύματος, είναι ένα εν Χριστώ κι απαρτίζουν το σώμα του Μεσσία, την Εκκλησία (Εφεσίους 2:11-22, 3:6).[5] Ο Χριστός γκρέμισε το μεσότοιχο του φραγμού και κατάργησε τη μεταξύ τους έχθρα για να κάνει στον Εαυτό Του τους δυο σ’ έναν καινούργιο άνθρωπο, φέρνοντας ειρήνη (Εφεσίους 2:14-18).
2. Τα ένζυμα ψωμιά ήταν για να κινηθούν μπροστά στον Κύριο κι όχι για να γίνουν προσφορά με φωτιά. Τώρα δυο ψωμιά από τον καινούργιο καρπό της γης, τους αναγεννημένους πιστούς, στέκονται σε κινητή προσφορά μπροστά στον Θεό. Η Εκκλησία από το Ισραήλ και η Εκκλησία από τα Έθνη. Οι κόκκοι του σιταριού, άλλοτε ξεχωριστοί, τώρα έχουν ζυμωθεί σ’ ένα σώμα. Κι αυτή η κινητή προσφορά της Εκκλησίας γίνεται πάντοτε δια του Ιησού Χριστού του Κυρίου, τη θυσία του Οποίου προφητικά προεικόνιζαν το ολοκαύτωμα, οι σπονδές, η θυσία περί αμαρτίας κι η ειρηνική προσφορά.
3. Όπως έφερναν τα δυο ψωμιά έξω απ’ τα σπίτια για κινητή προσφορά, έτσι κι η Εκκλησία της Κ. Διαθήκης έχει μαζευτεί έξω από τον κόσμο σαν απαρχή της σωτηρίας Του (Ιάκωβος 1:18) και θα ανυψωθεί να Τον συναντήσει στον αέρα (Α' Θεσσαλονικείς 4:16-17) και θα είναι μαζί Του.
4. Επίσης αυτά τα ψωμιά έπρεπε να φέρνονται από τα σπίτια των Ιουδαίων, γιατί υπήρχε το ενδεχόμενο να μολυνθούν. Οι Εβραίοι και οι Εθνικοί που αποτελούν την Εκκλησία, παρά την αναγέννησή τους φέρνουν τον παλιό άνθρωπο. Γι’ αυτό, ενώ παραμένει στον κόσμο υπάρχει το ενδεχόμενο να υποστεί την επίδραση του κακού. Στις διατάξεις αυτής της γιορτής βλέπουμε και προσφορά περί αμαρτίας (εδ.19), ενώ στις διατάξεις της γιορτής των Αζύμων και των Απαρχών δεν υπάρχουν τέτοιες προσφορές, γιατί αναφέρονται στο αναμάρτητο πρόσωπο του Χριστού Γι’ αυτό καλούμαστε να περιφέρουμε πάντοτε στο σώμα τη νέκρωση του Κυρίου Ιησού «για να φανερωθεί στο σώμα μας και η ζωή του Ιησού» (Β' Κορινθίους 4:10).
5. Στη γιορτή αυτή υπήρχαν και προσφορές που προορίζονταν για ολοκαύτωμα στον Κύριο για οσμή ευωδιάς. Υπάρχει επίσης θυσία ειρηνικής προσφοράς. Αποτελείτο από δυο χρονιάρικα αρνιά, άγια στον Κύριο «για τον ιερέα». Στην περιγραφή αυτή εικονίζεται η κοινωνία των πιστών σαν Σώμα του Χριστού και ότι η λατρεία μας απευθύνεται προς Αυτόν, τον Μέγα Αρχιερέα, όπως και τα δυο αρνιά ήταν για τον ιερέα.
Το προζύμι είναι τύπος της αμαρτίας (Α' Κορινθίους 5:5-6). Τα δυο καρβέλια ψωμιού έπρεπε να είναι ένζυμα,[6] επειδή η Εκκλησία αποτελείται από άτομα που έχουν την αμαρτωλή φύση, που όμως ανήκουν στο Θεό, και ακόμα η Εκκλησία δεν έχει δοξαστεί. Τον αιώνα αυτόν, δεν λείπει η αμαρτία από την Εκκλησία, που ως προς τη θέση της εν Χριστώ, είναι τέλεια. Ως προς την εμπειρία της, όμως, έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει. Η κεφαλή της, ο Μεσσίας, είναι άζυμος, αλλά η Εκκλησία, το σώμα Του, έχει ακόμα μέσα της προζύμι. Συνεπώς, μες στα δυο αυτά καρβέλια έπρεπε να υπάρχει προζύμι.
Έχουμε πει ότι τις γιορτές από το Πάσχα μέχρι τη Σαβουόθ θα πρέπει να τις δούμε σα μια συνεχιζόμενη διαδικασία. Αν έχεις δεχθεί τον αληθινό Πασχαλινό Αμνό (Ιωάννου 1:29, Α' Κορινθίους 5:7), έχεις υπόσχεση ανάστασης (Α' Κορινθίους 15:20-23), γιατί ο Ιησούς είναι η απαρχή ενός μεγαλύτερου αναστάσιμου θερισμού, και εσύ μέρος του σώματός Του (Πράξεις 2, Α' Κορινθίους 12:13), της Εκκλησίας.
β) Το βιβλίο της Ρουθ
Στο βιβλίο της Ρουθ έχουμε μια χαριτωμένη ιστορία αγάπης και πιστότητας μεταξύ μιας εθνικής γυναίκας και του Θεού του Ισραήλ. Η Ρουθ, μια εθνική κοπέλα απ’ τον Μωάβ, παντρεύτηκε έναν Ισραηλίτη. Όταν αυτός πέθανε, η πεθερά της, η Ναομί, προτρέπει με τρυφερότητα αυτήν και την άλλη της τη νύφη να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, τον Μωάβ και στους γονείς τους, για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους και να ζήσουν χωρίς το βάρος της θλίψης, που την πικραίνει. Ανταλλάσσει μαζί τους το αποχαιρετιστήριο φιλί και κλαίνε (1:8-9). Η Ορφά υπακούει στις υποδείξεις της πεθεράς της και επιστρέφει στην πατρίδα της. Η Ρουθ όμως δεν πείθεται και αρνείται να την εγκαταλείψει δηλώνοντας με αποφασιστικότητα ότι ήθελε να ενωθεί με τους Ισραηλίτες και τον Θεό τους. Είναι πασίγνωστη η απάντησή της στη Ναομί: «Όπου πας, θα πάω μαζί σου. Κι όπου θα παραμείνεις, θα παραμείνω κι εγώ. Ο λαός σου, λαός μου, κι ο Θεός σου, Θεός μου. Όπου πεθάνεις, εκεί θα πεθάνω κι εγώ και εκεί θα ταφώ. Άλλο εκτός από τον θάνατο δεν πρόκειται να μας χωρίσει» (Ρουθ 1:16).
Καθώς η Ναομί και η Ρουθ εγκαταστάθηκαν στον Ισραήλ, μέρος του Μωσαϊκού Νόμου επιβλήθηκε πάνω στη Ρουθ. Επρόκειτο για το νόμο του συγγενή – λυτρωτή, βάσει του οποίου λυτρωνόταν το όνομα του νεκρού της άνδρα κι έτσι προμηθευόταν μια οικογένεια για τη κληρονομιά του. Υπήρχαν τρεις προϋποθέσεις για να μπορέσει κάποιος ως συγγενής – λυτρωτής να παντρευτεί τη Ρουθ: Θα έπρεπε να είναι ο πιο κοντινός (ανύπαντρος) συγγενής, ικανός να εκτελέσει αυτό το καθήκον και πρόθυμος να το κάνει (Δευτερονόμιο 25:5-10). Ο πλησιέστερος συγγενής που εκπλήρωνε αυτές τις προϋποθέσεις ήταν ο Βοόζ, που παντρεύτηκε τη Ρουθ και απέκτησαν ένα παιδί. Η Ρουθ ευλογήθηκε, καθώς ο γιος της έγινε παππούς του Δαβίδ κι ανήκε στη Μεσσιανική γενεαλογία.
Στο βιβλίο της Ρουθ απεικονίζεται όμορφα η αλήθεια της Σαβουόθ. Ο Ιησούς είναι ο συγγενής – λυτρωτής μας, ενώ εμείς (Ιουδαίοι κι Εθνικοί) είμαστε καταδικασμένοι και χωρισμένοι από το Θεό λόγω της αμαρτίας μας (Ησαΐας 59:1-2). Ο Ιησούς ήταν πρόθυμος και ικανός να μας σώσει, όντας ο Κύριος. Έπρεπε όμως να γίνει συγγενής μας για να εκπληρώνει και τις τρεις προϋποθέσεις. Αυτό πραγματοποιήθηκε όταν έγινε άνθρωπος. Με τη λύτρωσή Του εμείς (Ιουδαίοι και Εθνικοί) μπήκαμε στο σώμα του Μεσσία (Εφεσίους 2). Η Ρουθ (Εθνική) κι ο Βοόζ (Ιουδαίος) έγιναν ένα στο γάμο (Γένεση 1:24). Με την ανάγνωση στη Σαβουόθ του βιβλίου της Ρουθ, ποια καλύτερη εικόνα θα μπορούσε να δοθεί για την Εκκλησία;
γ) Νόμος και Χάρη
Όταν γεννήθηκε η Εκκλησία, ο Πέτρος κήρυξε και περίπου 3.000 άνδρες δέχτηκαν με χαρά το μήνυμα και πίστεψαν στο Μεσσία (Πράξεις 2:41). Η χάρη του Θεού ήταν φανερή.
Περίπου 1.500 χρόνια πριν, ο Νόμος του Θεού δόθηκε στο Σινά. Οι Ισραηλίτες αμάρτησαν καθώς ήταν ανυπόμονοι με το Μωυσή και με το Θεό. Έφτιαξαν ένα χρυσό είδωλο. Η απαιτούμενη κρίση ήταν ο καθαρισμός του στρατοπέδου κι ο θάνατος των ανταρτών: «Έπεσαν από το λαό εκείνη την ημέρα περίπου 3.000 άνδρες» (Έξοδος 32:28).
Μη ξεγελαστείτε με την αντίθεση και την ακρίβεια των αριθμών. Ο Νόμος όσο άγιος και καλός να είναι, δεν φέρνει ζωή. Μόνο θάνατο μπορεί να φέρει (Ρωμαίους 3:19-20, Γαλάτες 3:10). Ζωή, μόνο η χάρη μπορεί να φέρει (Εφεσίους 2:8-9). Σ’ όλη τη Γραφή υπάρχει αυτή η αντίθεση. Τη βλέπουμε ακόμα και στην παράδοση του Νόμου στο Σινά, όπου ο Μωυσής έλαβε οδηγίες για την οικοδομή της Σκηνής (Έξοδος 25:8-9). Η Σκηνή του Μαρτυρίου ήταν εικόνα της θυσίας που ο Θεός θα μας προμήθευε για να βρούμε χάρη και ζωή.
Ο Μωυσής μας έδωσε το Νόμο, ενώ ο Ιησούς μας έφερε τη χάρη και την αλήθεια (Ιωάν.1:17). Ο Νόμος σκοτώνει, ενώ η ζωή ήρθε δια του Πνεύματος του Θεού (Β' Κορ.3). Ο Νόμος δόθηκε και μετά από λίγο πέθαναν 3.000 άνδρες. Στη Σαβουόθ ήρθε το Πνεύμα του Θεού και μετά από λίγο 3.000 άνθρωποι βίωσαν τη ζωή.
Οι παραδόσεις που περιβάλλουν τη Σαβουόθ κι αναπτύχθηκαν μετά το 70 μ.Χ., επηρεάστηκαν από τον προφανή σύνδεσμο που αναπτύχθηκε στην Κ. Διαθήκη. Πιθανόν δεν υπάρχει εσκεμμένη σύνδεση με την Κ. Διαθήκη, αλλά ο σύνδεσμος είναι παρών.
Η γιορτή των Πρωτογεννημάτων ήταν τύπος της ίδρυσης της Εκκλησίας και της Οικονομίας της χάριτος του Θεού. Είναι η περίοδος που η Εκκλησία πρέπει να προσφέρει στον κόσμο τον Άρτο της Ζωής. Αυτή είναι η αποστολή των πιστών που θερίζουν στον αγρό του Κυρίου. Αρκεί να ζητήσει ο καθένας να σταχυολογήσει, όπως η Ρουθ στον αγρό του Βοόζ.
Από τη γιορτή των Εβδομάδων μέχρι την επόμενη γιορτή υπάρχει μια μεγάλη χρονική περίοδος. Είναι η περίοδος της εισαγωγής στην Εκκλησία, ενώ δίνει τη μαρτυρίας της για το έργο του Σταυρού και η οποία θα λήξει όταν θα ηχήσει η σάλπιγγα του Θεού κατά τη Β' Έλευσή Του.
Η εκπλήρωση των ανοιξιάτικων εορτών
α) Η γιορτή του Πάσχα αναφέρεται στη λύτρωση. Ο Χριστός, το πασχαλινό μας Αρνί, θυσιάστηκε για να μας σώσει (Ιωάννου 1:29).
β) Η γιορτή των Αζύμων αναφέρεται στον αγιασμό. Αυτός ήταν ο Άγιος. Το σώμα Του δε θα φθειρόταν στο τάφο (Ψαλμός 16:10).
γ) Η γιορτή των Απαρχών αναφέρεται στην ανάσταση. Ο θάνατος δεν μπορούσε να Τον κρατήσει. Την τρίτη ημέρα ο Ιησούς αναστήθηκε θριαμβευτικά (Α' Κορινθίους 15:20-23).
δ) Η γιορτή των Εβδομάδων αναφέρεται στην οργάνωση. Η έλευση του Αγίου Πνεύματος εγκαινίασε την Κ. Διαθήκη και τον αιώνα της Εκκλησίας, που ο Κύριος θέσπισε στο ανώγειο (Ματθαίος 26:28-29, Πράξεις 2:1-4). Ο μεσότοιχος του φραγμού μεταξύ Ιουδαίων και Εθνικών γκρεμίστηκε. Και από τους δυο, ο Θεός καλεί την Εκκλησία Του, που είναι το Σώμα Του (Εφεσίους 5:23, Κολοσσαείς 1:18,24).
Η λύτρωση με την πίστη στο σταυρωμένο Υιό του Θεού, τον Ιησού Χριστό, η βεβαιότητα της συνάντησης μαζί Του σε μια νέα ζωή και το κάθισμα μαζί Του στους ουρανούς στην παρουσία του Θεού, όπως και η συμμετοχή δια του Πνεύματος στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Του, που αποτελούσαν το προφητικό μήνυμα των ανοιξιάτικων αυτών γιορτών, ήταν γεγονότα γιορταστικά που έπρεπε να σκορπίζουν τη χαρά και την ευφροσύνη στις καρδιές όλων όσων συμμετείχαν σ’ αυτές. Κάθε μεγάλο γεγονός στην Α' έλευση του Κυρίου μας συνέβηκε την ακριβή ημέρα της κατάλληλης ιουδαϊκής γιορτής. Τα 3 μεγάλα γεγονότα που σχετίζονται με τη Β' έλευση του Κυρίου μας θα συμβούν παρόμοια στην κατάλληλη ιουδαϊκή γιορτή. Οι 3 τελευταίες γιορτές (των Σαλπίγγων, της Ημέρας του Εξιλασμού και της Σκηνοπηγίας) με τρόπο αλάνθαστο υποδεικνύουν την αρπαγή της Εκκλησίας και την καταδίκη των ανόμων, τη σωτηρία του Ισραήλ και την εγκαθίδρυση της Μεσσιανικής Βασιλείας.
[1] Υπήρχαν δυο ετήσιοι θερισμοί: α) ο μικρός θερισμός των σιτηρών, την άνοιξη και β) ο μεγαλύτερος θερισμός, το φθινόπωρο.
[2] Η Σαβουόθ απεικονίζει το πρώτο μέρος του πνευματικού θερισμού των ψυχών. Η κλήση της Εκκλησία είναι η απαρχή του μεγάλου πνευματικού θερισμού, όταν το Άγιο Πνεύμα ήρθε να κατοικήσει μέσα στους πιστούς, όπως προφήτευσε ο Ιωήλ.
[3] Στο σύγχρονο εβραϊκό ημερολόγιο γιορτάζεται την 6η Σιβάν.
[4] Κατ’ αναλογία, ο Ιερώνυμος φαίνεται να βρίσκει κι αυτός μια θαυμαστή αντιστοιχία μεταξύ της χριστιανικής Πεντηκοστής και της παράδοσης του Νόμου στο Σινά: Εκεί έχουμε το Σινά, εδώ τη Σιών, εκεί το όρος έτρεμε, εδώ το σπίτι που τρέμει, εκεί το φλεγόμενο όρος, εδώ τις πύρινες γλώσσες, εκεί ο θόρυβος των κεραυνών, εδώ ο ήχος των πολλών γλωσσών, εκεί ο ήχος της σάλπιγγας, εδώ οι φθόγγοι της σάλπιγγας του Ευαγγελίου.
[5] Ο Θεός δεν απέρριψε το λαό Του Ισραήλ, αλλά τον τύφλωσε προσωρινά, ώστε με την πτώση του να έρθει η σωτηρία στους Εθνικούς, που δια του Χριστού έχουν υιοθετηθεί στην οικογένεια του Θεού (Ρωμαίους 11:11-32). Αυτή είναι η Οικονομία, όπου ο Θεός καλεί ένα λαό για το όνομά Του, για να είναι ένα βασίλειο ιερέων, για να βασιλεύσει μαζί με το Χριστό (Αποκάλυψη 5:10). Μετά από την Οικονομία αυτή θα επιστρέψει για να ανοικοδομήσει την πεσμένη σκηνή του Δαβίδ (Ησαΐας 9:11-12, Αμώς 9:11-12, Πράξεις 15:14-17, Ρωμαίους 11:31-32). Με την επιστροφή του Χριστού, όλος ο Ισραήλ θα έρθει σε μετάνοια και θα σωθεί (Ρωμαίους 11:25-26).
[6] Οι προσφορές στη Μωσαϊκή Οικονομία δεν περιείχαν προζύμι.
Η σημασία του ονόματος
Στην εβραϊκή Βίβλο συναντάμε 3 διαφορετικά ονόματα γι’ αυτή τη γιορτή, που καθένα τονίζει μια διαφορετική πλευρά της.-Το πιο κοινό εβραϊκό όνομα είναι χαγκ χασαβουόθ (γιορτή των εβδομάδων) (Έξοδος 34:22, Δευτερονόμιο 16:10, Β' Χρονικών 8:13). Σύμφωνα με το Λευιτικό (23:15), οι Ισραηλίτες θα έπρεπε να μετρήσουν από την επομένη του Σαββάτου, που ο Αρχιερέας κινούσε μπροστά στον Θεό το δράγμα των πρωτογεννημάτων, επτά εβδομάδες και την «επομένη» να τηρούν αυτή τη γιορτή (εδ.16). Οι επτά εβδομάδες είναι 49 μέρες. Προσθέτοντας μια επιπλέον μέρα, την «επόμενη», έχομε συνολικά 50 μέρες. Τη γιόρταζαν τον μήνα Σιβάν, τον τρίτο μήνα του θρησκευτικού έτους, μεταξύ πρώτης και τρίτης εβδομάδας του μήνα, 50 μέρες μετά τη γιορτή των Απαρχών, γι’ αυτό και λεγόταν Πεντηκοστή (Πράξεις 2:1).
-Την πρωταρχική της σημασία τη βλέπουμε στο εβραϊκό όνομα γιόμ χαμπικκουρίμ (μέρα των απαρχών) (Αριθμοί 28:26), εφόσον η Πεντηκοστή ήταν η μέρα που έφερναν στο Ναό τις προσφορές των απαρχών της καλοκαιρινής σοδειάς των σιτηρών. Έτσι η Σαβουόθ σημείωνε την έναρξη του καλοκαιρινού θερισμού των σιτηρών, όπως ακριβώς και η γιορτή των Απαρχών σημείωνε την έναρξη του ανοιξιάτικου θερισμού της κριθής.[1]
-Η τρίτη ονομασία χαγκ χακατζίρ (γιορτή του θερισμού) (Έξοδος 23:16) αναφέρεται στο γεγονός ότι η γιορτή αυτή ήταν η επίσημη έναρξη της εποχής του καλοκαιρινού θερισμού.[2]
Πέρα από τους βιβλικούς προσδιορισμούς, το Ταλμούδ και ο Ιώσηπος αναφέρονται στη γιορτή αυτή με το όνομα ατζερέτ (τέλος). Έβλεπαν τη Σαβουόθ σαν το τελείωμα της εποχής του Πάσχα και του ανοιξιάτικου θερισμού των 7 εβδομάδων, εφόσον δεν υπήρχαν άλλες μεγάλες εβραϊκές γιορτές ως το φθινόπωρο.
Πότε γιορταζόταν
Τη γιόρταζαν στο τέλος της άνοιξης (τέλος Μαΐου, αρχές Ιουνίου).[3] Είναι η μόνη γιορτή, απ’ όσες δόθηκαν στους Εβραίους, που δεν έχει μια συγκεκριμένη ημερομηνία εορτασμού στο ημερολόγιο. Γιορταζόταν την 50η μέρα (μετά την πάροδο 7 εβδομάδων) από τη γιορτή των Απαρχών: «Και θα μετρήσετε μόνοι σας απ’ την επόμενη του Σαββάτου, από τη μέρα που προσφέρετε το χειρόβολο της κινητής προσφοράς, επτά ολόκληρες βδομάδες. Μέχρι την επόμενη του 7ου Σαββάτου θα μετρήσετε 50 ημέρες» (Λευιτικό 23:15-16, Δευτερονόμιο 16:9-10, Β' Μακκαβαίων 12:32).Λόγω της εντολής της απαρίθμησης, το χρονικό διάστημα μεταξύ Απαρχών και Σαβουόθ είναι γνωστό ως σεφιράχ (απαρίθμηση). Το ποσό της κριθής, που έφερναν στο Ναό σαν προσφορά στη γιορτή αυτή, λεγόταν ομέρ (δράγμα). Εφόσον η απαρίθμηση των ημερών έπρεπε να αρχίσει απ’ τη προσφορά του ομέρ, αυτή η περίοδος είναι γνωστή και σαν ομέρ.
Αυτή η έλλειψη ορισμένης ημερομηνίας για τον εορτασμό, τους οδήγησε να τη γιορτάζουν διαφορετικές μέρες που εξαρτιόνταν από το πότε άρχιζαν την απαρίθμηση. Οι Σαδδουκαίοι πίστευαν ότι το Σάββατο αναφερόταν στο πρώτο Σάββατο του Πάσχα. Η απαρίθμηση έτσι έπρεπε να αρχίζει απ’ την πρώτη Κυριακή του Πάσχα. Με τον τρόπο αυτό η Σαβουόθ έπεφτε πάντα Κυριακή. Αντίθετα οι Φαρισαίοι θεωρούσαν ότι η λέξη «Σάββατο» δεν αναφέρεται στη μέρα του Σαββάτου, αλλά στην πρώτη μέρα της ανάπαυσης, την πρώτη μέρα της γιορτής του Πάσχα. Η αρίθμηση, λοιπόν, άρχιζε από τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Η ερμηνεία αυτή δεν περιόριζε τη γιορτή να πέφτει μόνο Κυριακή. Η ερμηνεία των Φαρισαίων τελικά επικράτησε και μέχρι σήμερα είναι η γενικά αποδεκτή μέθοδος έναρξης της απαρίθμησης μεταξύ των Εβραίων.
Η έλλειψη μιας ορισμένης ημερομηνίας για τη Σαβουόθ, όπως και για την απαρίθμηση από το Πάσχα, θεωρείται από πολλούς Ιουδαίους ως μια συνεχής ροή ή δεσμός των 3 πρώτων γιορτών, από το Πάσχα μέχρι τη Σαβουόθ, όπου η τελευταία να αποτελεί την ολοκλήρωση της πασχαλινής εμπειρίας. Ένας άλλος λόγος γι’ αυτή την πεποίθηση είναι η έλλειψη εισαγωγής: «Και ο Κύριος μίλησε στο Μωυσή», κοινή στις άλλες γιορτές: (Λευιτικό 23:1,9,23, 26,33).
Η σπουδαιότητα της Σαβουόθ
Την εποχή της Π. Διαθήκης η Σαβουόθ ήταν μια ιδιαίτερα σπουδαία γιορτή. Ήταν μια από τις 3 επίσημες γιορτές που θεσπίστηκαν από τον Κύριο (Έξοδος 23:14-17, Δευτερονόμιο 16: 16, Β' Χρονικών 8:13), όπου όλοι οι άρρενες Ισραηλίτες έπρεπε να εμφανίζονται στον Ναό. Σ’ αυτήν την αποκλειστική τριάδα, η πρώτη ήταν η γιορτή των Αζύμων που γιορταζόταν την άνοιξη, η τρίτη ήταν η γιορτή των Σκηνών που γιορταζόταν στις αρχές του φθινοπώρου και ανάμεσά τους η δεύτερη γιορτή, η Σαβουόθ, 50 ημέρες ακριβώς μετά το Πάσχα. Όπως το Σάββατο και πολλές άλλες γιορτές, η Σαβουόθ ήταν μια άγια σύναξη, μέρα ανάπαυσης (Λευιτικό 23:21, Αριθμοί 28:26). Συνεπώς απαγορευόταν κάθε εργασία. Παρ’ όλα αυτά δεν έπαιζε και σημαντικό ρόλο στη ζωή των Εβραίων, ιδιαίτερα όσων ήταν έξω από την Ιερουσαλήμ. Ο αρχικός σκοπός της γιορτής ήταν αγροτικός. Ήταν απαρχή του θερισμού των σιτηρών κι ημέρα ευχαριστίας στον Θεό για την πρώτη συγκομιδή των καρπών.Η περιγραφή της Σαβουόθ
Τρεις είναι οι περικοπές στη Γραφή που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο θα γιορτάζεται η Σαβουόθ. Οι προσφορές προς το Ναό αναφέρονται στο Λευιτικό (23:15-21) και Αριθμούς (28:26-31). Οι απαιτήσεις για τους λατρευτές αναφέρονται στο Δευτερονόμιο (16:9-12), όπου δίνεται η εντολή να προσφέρουν αυτοπροαίρετη προσφορά, για να ευφρανθούν ενώπιον του Κυρίου και να θυμηθούν ότι ο Κύριος τους ελευθέρωσε από τη σκλαβιά της Αιγύπτου.
Πώς γιορταζόταν η Σαβουόθ
Σύμφωνα με τη Βίβλο, απαγορευόταν να φάνε από τη νέα σοδειά κριθής, μέχρις ότου οι απαρχές της προσφερθούν στη γιορτή των Απαρχών. Το ίδιο ίσχυε και στη σοδειά του σιταριού. Συνεπώς, οι πολυάριθμες προσφορές από άλφιτα κι οι άρτοι της πρόθεσης για το Ναό δεν γίνονταν από τη νέα σοδειά σιτηρών, παρά μόνο μετά την παρουσίαση των απαρχών του σίτου τη μέρα της Σαβουόθ.Οι διακονίες στο Ναό για τη γιορτή αυτή ακολουθούσαν τα ίδια πρότυπα με αυτά της γιορτής των Απαρχών, εφόσον και οι δυο γιορτές γιορτάζονταν με προσφορές απαρχών. Όμως, η προσφορά για τη Σαβουόθ ήταν μοναδική. Κάθε Ισραηλίτης έπρεπε να φέρει στον Κύριο την προσφορά του από άλφιτα, εκφράζοντας έτσι την ευχαριστία του στο Θεό. Την ημέρα εκείνη έπρεπε να φέρει δυο μεγάλα ένζυμα καρβέλια (σύμβολα της διπλής προέλευσης της Εκκλησίας από τον Ισραήλ και τα Έθνη), από το καινούργιο σιτάρι, όπως διέταζε ο Κύριος: «Από τις κατοικίες σας θα φέρετε σε κινητή προσφορά δυο ψωμιά. Θα είναι δυο δέκατα σιμιγδάλι. Ένζυμα θα ψηθούν. Είναι πρωτογεννήματα στον Κύριο» (Λευιτικό 23:17). Τα καρβέλια δεν τα έκαιγαν, γιατί ο Κύριος είχε απαγορεύσει προζύμι στο θυσιαστήριο: «Κανένα προζύμι, ούτε μέλι, δεν θα κάψετε σε καμιά θυσία που γίνεται με φωτιά στον Κύριο» (Λευιτικό 2:11). Την προσφορά του αυτή θα έπρεπε να τη συνοδεύει με την προσφορά εφτά χρονιάρικων αρνιών, που έπρεπε να είναι χωρίς ελάττωμα, και μαζί ένα μοσχάρι και δυο κριάρια (σύμβολα της θυσίας του Χριστού), που τα πρόσφερε ολοκαύτωμα στον Κύριο. Μαζί με αυτά, που ήταν θυσία δια πυρός, οσμή ευωδιάς στον Κύριο, πρόσφερε και τις σπονδές του, λάδι ή κρασί, που έχυνε στο θυσιαστήριο.
Και τέλος θα πρόσφερε έναν τράγο, προσφορά για την αμαρτία, και δυο χρονιάρικα αρνιά θυσία ειρηνική. Τα δυο ψωμιά και τα δυο αρνιά, σαν ειρηνική προσφορά, αποτελούσαν την κινητή προσφορά για τη μέρα εκείνη. Ο ιερέας τα κουνούσε μπρος στο θυσιαστήριο μπρος - πίσω, πάνω - κάτω. Μετά ξεχωρίζονταν για τον ιερέα (Λευιτικό 23:20) και αποτελούσαν το γιορτινό γεύμα που έτρωγαν αργότερα οι ιερείς τη μέρα εκείνη στο Ναό. Τις προσφορές του αυτές τις συνόδευε και με αυτοπροαίρετες προσφορές προς τον Κύριο και χαριστικές πράξεις προς τον ξένο, τον ορφανό και τη χήρα. Η γιορτή ήταν μέρα χαράς για τον Ισραηλίτη και για όλη την οικογένειά του.
Ο σύγχρονος εορτασμός
Όπως συνέβη και με τις άλλες γιορτές του Ισραήλ, έτσι και στη Σαβουόθ με το χρόνο προστέθηκαν έθιμα και παραδόσεις. Για να καταλάβουμε αυτές τις αλλαγές, πρέπει να κάνουμε μια σύντομη ανασκόπηση στην εβραϊκή ιστορία.Μετά από πολιορκία των Ρωμαίων, η Ιερουσαλήμ λεηλατήθηκε, ο Ναός ισοπεδώθηκε κι οι Ιουδαίοι εκδιώχθηκαν από την πρωτεύουσά τους το 70 μ.Χ. Πάνω στα ερείπιά της θεμελιώθηκε ένα ρωμαϊκό φρούριο. Το 132 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός θέλησε να της δώσει τα ονόματα ειδωλολατρικών θεοτήτων και να οικοδομήσει ένα ναό για τη λατρεία τους, πάνω στη θέση που ήταν ο Ναός. Τότε εμφανίστηκε μια εξέγερση υπό τον Σίμωνα Μπαρ Κοχμπά, στρατιωτικό ηγέτη, υπό την ηγεσία του οποίου ανακαταλήφθηκε η Ιερουσαλήμ.
Ο ραβίνος Ακίμπα, Αρχιραβίνος της εποχής, τον ανακήρυξε σαν τον Μεσσία. Αυτό ανάγκασε τους Ιουδαίους πιστούς στον Ιησού να εγκαταλείψουν τις τάξεις του Μπαρ Κοχμπά. Πολλοί πίστευαν ότι ο χρυσός αιώνας του Ισραήλ πλησίαζε, και ότι αυτός θα ήταν που θα έριχνε τη ρωμαϊκή εξουσία, θα ανοικοδομούσε το Ναό και θα οδηγούσε το έθνος στη Μεσσιανική Βασιλεία.
Το 133 μ.Χ., όμως, η ρωμαϊκή λεγεώνα αντεπιτέθηκε με δύναμη 35.000 ανδρών πεζικού. Για 3 χρόνια ο ρωμαϊκός στρατός συνέθλιβε το αντιστασιακό κίνημα των ζηλωτών, μέχρι που το 135 μ.Χ. καταπνίγηκε κι ο Μπαρ Κοχμπά δολοφονήθηκε στο φρούριο Μπετάρ.
Το μέγεθος της ερήμωσης ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Κάπου 50 φρούρια και 985 χωριά έγιναν ερείπια. Γύρω στους 580.000 Ιουδαίους σκοτώθηκαν. Αναρίθμητοι άλλοι πέθαναν από πείνα και αρρώστιες. Δεκάδες χιλιάδες πουλήθηκαν σαν σκλάβοι και στους Εβραίους απαγορεύτηκε να πηγαίνουν στην πρωτεύουσά τους επί ποινή θανάτου. Τελικά η Ιερουσαλήμ έγινε η ειδωλολατρική Aelina Kapitolina και στον τόπο του παλιού Ναού ανεγέρθηκε ναός του Δία.
Το έθνος ήταν νικημένο, ο λαός διασκορπισμένος και η πατρίδα τους ερειπωμένη. Η γη ήταν έρημη, δεν υπήρχε τίποτα για να θεριστεί, αλλά το πιο τραγικό απ’ όλα ήταν ότι δεν υπήρχε Ναός στον οποίον να φέρνουν τις προσφορές. Χωρίς Ναό, η τήρηση των γιορτών του Ισραήλ, σύμφωνα με το Νόμο του Μωυσή, ήταν αδύνατη.
Ανταποκρινόμενο στην κρίση αυτή, το Σανχεντρίν συνεδρίασε το 140 μ.Χ. στο χωριό Ουσά κοντά στη σύγχρονη πόλη της Χάιφα. Αποφάσισε να αλλάξει τη Σαβουόθ από αγροτική γιορτή και να τη συσχετίσει μ’ ένα ιστορικό γεγονός για να τη διατηρήσει ζωντανή. Οι ραβίνοι βρήκαν αναλογίες ανάμεσα στη Σαβουόθ και στο ιστορικό γεγονός της σύναξης του Ισραήλ στο όρος Σινά, όταν ο Μωυσής έλαβε το Νόμο από τα χέρια του Θεού. Έτσι είπαν, ότι η Σαβουόθ ήταν η μέρα που η Τορά (Νόμος) παραδόθηκε στον Μωυσή στο όρος Σινά.[4] Αν και η Βίβλος ποτέ δε συσχετίζει τη Σαβουόθ με το Σινά, αυτό προτιμήθηκε, γιατί η παράδοση του Νόμου έγινε τον τρίτο μήνα (Έξοδος 19:1).Το βιβλίο των Ιωβηλαίων, γραμμένο τον 1ο αιώνα π.Χ., συνδέει τη Σαβουόθ με τις διαθήκες που ο Θεός έκανε με τον άνθρωπο, αναφέροντας τη διαθήκη με τον Νώε, τον Αβραάμ και τον Μωυσή. Αν και στο βιβλίο δεν γίνεται καμιά σύνδεση μεταξύ της Σαβουόθ και της παράδοσης του Νόμου, δίνει όμως στο λαό την ιστορική βάση για τον εορτασμό της. Τι πιο λογική χρονική στιγμή θα μπορούσε να δοθεί για τη γέννηση του Ιουδαϊσμού (η παράδοση του Νόμου) παρά το όρος Σινά; Έτσι η Σαβουόθ έγινε γνωστή ως η εποχή της παράδοσης του Νόμου μας (ζεμάν ματτάν τορατένου).
Παραδόσεις
Πολλές παραδόσεις έχουν σχετιστεί με τη γιορτή. Συνήθως διακοσμούν τις συναγωγές με φυτά, λουλούδια και άλλες πρασινάδες. Σε μερικές κρεμούν μια κεντημένη πράσινη κουρτίνα πάνω από την κιβωτό (μέρος όπου φυλάσσονται οι κύλινδροι της Τορά). Ενώ άλλες, πλέκουν στεφάνι από κλαδιά και λουλούδια για τους κυλίνδρους. Τέλος άλλες υφαίνουν σκέπαστρο από λουλούδια πάνω από το μέρος όπου διαβάζουν τη Γραφή. Ο λόγος για τις διακοσμήσεις αυτές είναι γιατί θέλουν να τονίσουν το γεγονός ότι η Σαβουόθ είναι μια γιορτή του θερισμού. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, αυτές οι διακοσμήσεις είναι μια υπενθύμιση ότι στο Σινά κάποτε υπήρχαν πράσινα δένδρα και χορτάρι.Τα αρχαία Βιβλικά αναγνώσματα για τη μέρα της Σαβουόθ (Ιεζεκιήλ 1:1-28, 3:12, Αββακούμ 2: 20-3:19) χρονολογούνται από την εποχή του Ναού και περιγράφουν τη λαμπρότητα της δόξας του Θεού. Στην όραση του ο Ιεζεκιήλ αναφέρει άνεμο, φωτιά και φωνές (Ιεζεκιήλ 1:4, 3:12). Ο Αββακούμ είδε τον Κύριο να αποκαλύπτεται στην έλευση του Μεσσία με φωτιά και λαμπρό φως (Αββακούμ 3:3-5).
Αφού συσχέτισαν τη Σαβουόθ με την παράδοση του Νόμου, στα Γραφικά αναγνώσματα της γιορτής περιλήφθηκε η περικοπή Έξοδος 19-20, που περιγράφει την αποκάλυψη του Θεού στο όρος και τη παράδοση των 10 εντολών. Όταν στη συναγωγή διαβάζονται οι 10 εντολές, συνηθίζεται να στέκονται όρθιοι.
Τη μέρα της γιορτής, οι Εβραίοι ακόμα και σήμερα συνηθίζουν να διαβάζουν στη συναγωγή το βιβλίο της Ρουθ. Το κάνουν για δυο λόγους: Πρώτα, γιατί το βιβλίο ταιριάζει πολύ με την εποχή του θερισμού. Αναφέρει την ιστορία της Ρουθ, που συνέβη στη διάρκεια του ανοιξιάτικου θερισμού της κριθής και η Σαβουόθ είναι ο εορτασμός της λήξης αυτού του θερισμού και της έναρξης του καλοκαιρινού θερισμού των σιτηρών. Και δεύτερον, παρουσιάζει τη Ρουθ, η Μωαβίτισσα, μια γυναίκα εθνική, που αποδέχτηκε εκούσια τον Θεό του Ισραήλ και το Νόμο Του. Ελπίδες και προφητείες συναντώνται. Αποβλέπουν στη μέρα που οι Ιουδαίοι και οι Εθνικοί θα λατρεύουν το Θεό μαζί, δια του συγγενούς λυτρωτή, του Χριστού, που Τον προεικονίζει ο Βοόζ, ο σύζυγος της Ρουθ. Συνεπώς, η ιστορία της διαβάζεται στη γιορτή, που στις μέρες μας επικεντρώνεται στην παράδοση του Νόμου. Πολλές συναγωγές περιλαμβάνουν στη Σαβουόθ τελετές αφιέρωσης των εφήβων τους, αναγνώρισης των σπουδών τους κι επιβεβαίωσης της πίστης τους στο να ζήσουν σύμφωνα με το Νόμο.Φαγητό
Μια από τις πιο δημοφιλείς παραδόσεις της Σαβουόθ είναι να τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι ραβίνοι λένε ότι αυτή η πολύ διαδεδομένη συνήθεια είναι μια υπενθύμιση του Νόμου, αφού τα λόγια της Γραφής είναι σαν γάλα και μέλι στην ψυχή.Ανάμεσα στα πιο νόστιμα και δελεαστικά φαγητά είναι το τσίζ-κεϊκ, τα τσιζ μπλίντζες και τα τσιζ κρέπλαχ. Τα μπλίντζες γίνονται από τυρί, τυλιγμένο σε πάνκεϊκς, που το ψήνουν σε κατσαρόλα. Τα κρέπλαχ είναι ζυμωτά θυλάκια που γεμίζονται με τυρί για τη Σαβουόθ. Μοιάζουν με τα ραβιόλια αλλά έχουν τριγωνικό σχήμα. Οι τρεις γωνίες του ζυμαρικού λέγεται ότι θυμίζουν τη δήλωση των αρχαίων ραβίνων: Ευλογημένος ο Ελεήμων που έδωσε τον τριπλό Νόμο (Τορά, Προφήτες, Ψαλμούς) σε λαό που αποτελείται από τρεις τάξεις (Ιερείς, Λευίτες και Ισραηλίτες) μέσω ενός τριτότοκου παιδιού (ο Μωυσής γεννήθηκε μετά τη Μαριάμ και τον Ααρών) τον 3ο μήνα (Σιβάν) (Shabbat 88α).
Συνηθίζεται επίσης να ψήνουν δυο καρβέλια ψωμί χαλλά, που αντιπροσωπεύουν τα δυο καρβέλια που πρόσφεραν στο Ναό και τις 2 πλάκες του Νόμου που τους δόθηκαν στο Σινά. Πάνω στα ψωμιά σχεδιάζεται παραδοσιακά μια σκάλα με 7 σκαλοπάτια, σύμβολο της ανάβασης του Μωυσή για τη παραλαβή του Νόμου.
Όρθιοι όλη τη νύχτα
Είναι έθιμο σήμερα για τους Εβραίους να στέκονται όρθιοι όλη τη νύχτα της Σαβουόθ μελετώντας και συζητώντας την Τορά. Κατά παράδοση μελετούν τα πρώτα και τα τελευταία εδάφια κάθε σαββατιάτικης περικοπής, τα πρώτα και τα τελευταία εδάφια κάθε βιβλίου της Βίβλου και όλο το βιβλίο της Ρουθ. Όλη τη νύχτα κάνουν περιοδικά διαλείμματα για καφέ και τσίζκεϊκ.Καθώς πλησιάζει η αυγή στο Ισραήλ, μπορούμε να δούμε χιλιάδες Εβραίους να προχωρούν στους δρόμους των περιοχών όπου κατοικούν οι ορθόδοξοι Εβραίοι, προς το μέρος του αρχαίου Ναού. Τα πλήθη ξεχύνονται στην πλατεία που είναι το Δυτικό Τείχος (Τείχος των δακρύων), για να απαγγείλουν μαζί την αρχαία προσευχή αμιντά, ή όρθια προσευχή, που με τις 19 ευλογίες της χρονολογείται πάνω από 2.000 χρόνια. Αποτελεί τον βασικό κορμό των άλλων προσευχών (πρωινής, απογευματινής, βραδινής, γιορτών Σαββάτου).
Η προφητική σημασία
Τα σημερινά έθιμα της Σαβουόθ προεικονίζουν αρκετές Βιβλικές αλήθειες που αποκαλύπτονται στην Κ. Διαθήκη κι η οποία προσφέρει βαθιά γνώση για τη γιορτή αυτή σε 3 περιοχές: Στη γέννηση της Εκκλησίας, στο συγγενή – λυτρωτή (βιβλίο Ρουθ) και στη σχέση Νόμου και χάρης. Οι προφητικές σημασίες φαίνονται καθαρά στην Κ. Διαθήκη, στην εκπλήρωση αυτής της γιορτής.
α) Η γέννηση της Εκκλησίας
Ο Ιησούς αναστήθηκε τη μέρα των Απαρχών. Μετά ξόδεψε 40 ημέρες με τους μαθητές Του διακονώντας τους μετά την Ανάσταση (Πράξεις 1:3). Τους πληροφόρησε ότι έπρεπε να αναληφθεί στον Πατέρα Του, αλλά ότι δεν θα τους εγκατέλειπε. Θα τους έστελνε το Άγιο Πνεύμα, που θα τους βοηθούσε κατά την απουσία Του (Ιωάννου 14:16-17).Τους διέταξε να παραμείνουν στην Ιερουσαλήμ μέχρι να έρθει η υπόσχεση του Πατέρα Του, που θα τους έδινε «δύναμη από ψηλά» (Λουκάς 24:49, Πράξ.1:4). Σύμφωνα με την υπόσχεση του Κυρίου (Ιωάννου 16:7,13), αλλά και του προφήτη Ιωήλ (2:28-32), το Άγιο Πνεύμα ήρθε την επόμενη εβραϊκή γιορτή πάνω σε 120 μαθητές που συγκεντρωμένοι στο ανώγειο επί 10 μέρες μετά την ανάληψη του Ιησού, περίμεναν την εκπλήρωση της υπόσχεσης. Τη ημέρα της Πεντηκοστής, το Πνεύμα του Θεού κατέβηκε πάνω τους, καθώς προσεύχονταν στο Θεό και πήραν δύναμη να μαρτυρήσουν γι’ Αυτόν (Πράξεις 2:2-4). Αυτό, που στην Π. Διαθήκη ήταν υπόσχεση και προσδοκία, γίνεται τώρα ένδοξη πραγματικότητα: «Ο Χριστός μέσα σας, η ελπίδα της δόξας» (Κολοσσαείς 2:16-17).
Μέσα στην Κ. Διαθήκη βρίσκουμε τις εξής ιδιότητες για την Εκκλησία:
1. Συνελήφθη μέσα στα σχέδια του Θεού προ καταβολής κόσμου, προ χρόνων αιωνίων και κατά πρόθεση αιώνια (Ρωμαίους 16:25, Εφεσίους 1:4, 3:11).
2. Η σύνθεσή της είναι πνευματική. Είναι το σώμα δια του οποίου ενεργείται το θέλημα του Χριστού, που είναι η Κεφαλή, κι εκπληρώνονται οι βουλές της χάριτος του Θεού (Α' Κορινθίους 2:12-14). Με την έννοια αυτή είναι το κατοικητήριο του Θεού δια του Πνεύματος (Εφεσίους 2:22). Ο Θεός δεν κατοικεί πια σε χειροποίητους ναούς, αλλά στους ναούς ανθρώπων αναγεννημένων δια του Αγίου Πνεύματος, που και αυτοί συνολικά, αλλά και ο καθένας χωριστά αποτελούν τον άγιο Ναό του Κυρίου (Εφεσίους 2:21, Β' Κορινθίους 3:16, 6:9).
3. Έχει παγκόσμια αποστολή και δέχεται στους κόλπους της όλους τους λαούς χωρίς διάκριση ανθρώπων: «Δεν υπάρχει πλέον Ιουδαίος ούτε Έλληνας, δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος… επειδή όλοι εσείς είστε ένας εν Χριστώ Ιησού» (Γαλάτες 3:28, Κολοσσαείς 3:11).
4. Στα μάτια του Θεού είναι μία και αποτελεί μια αδιάσπαστη ενότητα. Είναι ένα Πνεύμα και ένα σώμα με μια και μόνη ελπίδα εν Χριστώ (Εφεσίους 4:4).
5. Έχει έναν ένδοξο προορισμό. Αναγνωρίζεται σαν: «το πλήρωμα Εκείνου που σε όλα, γεμίζει με πληρότητα τα πάντα» (Εφεσίους 1:23) και μαζί της ο Χριστός θα βασιλεύσει στους αιώνες. Ο Θεός την ονομάζει νύμφη του Υιού Του κι ο Κύριος υποσχέθηκε ότι θα έρθει να την παραλάβει και η Εκκλησία ζει με αυτήν την ελπίδα.
Κατά τη γιορτή των πρωτογεννημάτων προσφέρονταν:
1. Η κινητή προσφορά (Λευιτικό 23:17). Αποτελείτο από 2 ψωμιά που έπρεπε να έχουν ψηθεί με προζύμι. Αυτά τα δυο ψωμιά ήταν οι απαρχές που προσφέρονταν στον Κύριο. Ο εορτασμός της Σαβουόθ έφερε στην ύπαρξη μια νέα ομάδα που ονομάστηκε Εκκλησία και αποτελείται από 2 ομάδες ανθρώπων. Γι’ αυτό και τα 2 καρβέλια ψωμιού αντιπροσώπευαν τους λυτρωμένους Εβραίους κι Εθνικούς, που τώρα, με τον ερχομό του Αγίου Πνεύματος, είναι ένα εν Χριστώ κι απαρτίζουν το σώμα του Μεσσία, την Εκκλησία (Εφεσίους 2:11-22, 3:6).[5] Ο Χριστός γκρέμισε το μεσότοιχο του φραγμού και κατάργησε τη μεταξύ τους έχθρα για να κάνει στον Εαυτό Του τους δυο σ’ έναν καινούργιο άνθρωπο, φέρνοντας ειρήνη (Εφεσίους 2:14-18).2. Τα ένζυμα ψωμιά ήταν για να κινηθούν μπροστά στον Κύριο κι όχι για να γίνουν προσφορά με φωτιά. Τώρα δυο ψωμιά από τον καινούργιο καρπό της γης, τους αναγεννημένους πιστούς, στέκονται σε κινητή προσφορά μπροστά στον Θεό. Η Εκκλησία από το Ισραήλ και η Εκκλησία από τα Έθνη. Οι κόκκοι του σιταριού, άλλοτε ξεχωριστοί, τώρα έχουν ζυμωθεί σ’ ένα σώμα. Κι αυτή η κινητή προσφορά της Εκκλησίας γίνεται πάντοτε δια του Ιησού Χριστού του Κυρίου, τη θυσία του Οποίου προφητικά προεικόνιζαν το ολοκαύτωμα, οι σπονδές, η θυσία περί αμαρτίας κι η ειρηνική προσφορά.
3. Όπως έφερναν τα δυο ψωμιά έξω απ’ τα σπίτια για κινητή προσφορά, έτσι κι η Εκκλησία της Κ. Διαθήκης έχει μαζευτεί έξω από τον κόσμο σαν απαρχή της σωτηρίας Του (Ιάκωβος 1:18) και θα ανυψωθεί να Τον συναντήσει στον αέρα (Α' Θεσσαλονικείς 4:16-17) και θα είναι μαζί Του.
4. Επίσης αυτά τα ψωμιά έπρεπε να φέρνονται από τα σπίτια των Ιουδαίων, γιατί υπήρχε το ενδεχόμενο να μολυνθούν. Οι Εβραίοι και οι Εθνικοί που αποτελούν την Εκκλησία, παρά την αναγέννησή τους φέρνουν τον παλιό άνθρωπο. Γι’ αυτό, ενώ παραμένει στον κόσμο υπάρχει το ενδεχόμενο να υποστεί την επίδραση του κακού. Στις διατάξεις αυτής της γιορτής βλέπουμε και προσφορά περί αμαρτίας (εδ.19), ενώ στις διατάξεις της γιορτής των Αζύμων και των Απαρχών δεν υπάρχουν τέτοιες προσφορές, γιατί αναφέρονται στο αναμάρτητο πρόσωπο του Χριστού Γι’ αυτό καλούμαστε να περιφέρουμε πάντοτε στο σώμα τη νέκρωση του Κυρίου Ιησού «για να φανερωθεί στο σώμα μας και η ζωή του Ιησού» (Β' Κορινθίους 4:10).
5. Στη γιορτή αυτή υπήρχαν και προσφορές που προορίζονταν για ολοκαύτωμα στον Κύριο για οσμή ευωδιάς. Υπάρχει επίσης θυσία ειρηνικής προσφοράς. Αποτελείτο από δυο χρονιάρικα αρνιά, άγια στον Κύριο «για τον ιερέα». Στην περιγραφή αυτή εικονίζεται η κοινωνία των πιστών σαν Σώμα του Χριστού και ότι η λατρεία μας απευθύνεται προς Αυτόν, τον Μέγα Αρχιερέα, όπως και τα δυο αρνιά ήταν για τον ιερέα.
Το προζύμι είναι τύπος της αμαρτίας (Α' Κορινθίους 5:5-6). Τα δυο καρβέλια ψωμιού έπρεπε να είναι ένζυμα,[6] επειδή η Εκκλησία αποτελείται από άτομα που έχουν την αμαρτωλή φύση, που όμως ανήκουν στο Θεό, και ακόμα η Εκκλησία δεν έχει δοξαστεί. Τον αιώνα αυτόν, δεν λείπει η αμαρτία από την Εκκλησία, που ως προς τη θέση της εν Χριστώ, είναι τέλεια. Ως προς την εμπειρία της, όμως, έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει. Η κεφαλή της, ο Μεσσίας, είναι άζυμος, αλλά η Εκκλησία, το σώμα Του, έχει ακόμα μέσα της προζύμι. Συνεπώς, μες στα δυο αυτά καρβέλια έπρεπε να υπάρχει προζύμι.
Έχουμε πει ότι τις γιορτές από το Πάσχα μέχρι τη Σαβουόθ θα πρέπει να τις δούμε σα μια συνεχιζόμενη διαδικασία. Αν έχεις δεχθεί τον αληθινό Πασχαλινό Αμνό (Ιωάννου 1:29, Α' Κορινθίους 5:7), έχεις υπόσχεση ανάστασης (Α' Κορινθίους 15:20-23), γιατί ο Ιησούς είναι η απαρχή ενός μεγαλύτερου αναστάσιμου θερισμού, και εσύ μέρος του σώματός Του (Πράξεις 2, Α' Κορινθίους 12:13), της Εκκλησίας.
β) Το βιβλίο της Ρουθ
Στο βιβλίο της Ρουθ έχουμε μια χαριτωμένη ιστορία αγάπης και πιστότητας μεταξύ μιας εθνικής γυναίκας και του Θεού του Ισραήλ. Η Ρουθ, μια εθνική κοπέλα απ’ τον Μωάβ, παντρεύτηκε έναν Ισραηλίτη. Όταν αυτός πέθανε, η πεθερά της, η Ναομί, προτρέπει με τρυφερότητα αυτήν και την άλλη της τη νύφη να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, τον Μωάβ και στους γονείς τους, για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους και να ζήσουν χωρίς το βάρος της θλίψης, που την πικραίνει. Ανταλλάσσει μαζί τους το αποχαιρετιστήριο φιλί και κλαίνε (1:8-9). Η Ορφά υπακούει στις υποδείξεις της πεθεράς της και επιστρέφει στην πατρίδα της. Η Ρουθ όμως δεν πείθεται και αρνείται να την εγκαταλείψει δηλώνοντας με αποφασιστικότητα ότι ήθελε να ενωθεί με τους Ισραηλίτες και τον Θεό τους. Είναι πασίγνωστη η απάντησή της στη Ναομί: «Όπου πας, θα πάω μαζί σου. Κι όπου θα παραμείνεις, θα παραμείνω κι εγώ. Ο λαός σου, λαός μου, κι ο Θεός σου, Θεός μου. Όπου πεθάνεις, εκεί θα πεθάνω κι εγώ και εκεί θα ταφώ. Άλλο εκτός από τον θάνατο δεν πρόκειται να μας χωρίσει» (Ρουθ 1:16).Καθώς η Ναομί και η Ρουθ εγκαταστάθηκαν στον Ισραήλ, μέρος του Μωσαϊκού Νόμου επιβλήθηκε πάνω στη Ρουθ. Επρόκειτο για το νόμο του συγγενή – λυτρωτή, βάσει του οποίου λυτρωνόταν το όνομα του νεκρού της άνδρα κι έτσι προμηθευόταν μια οικογένεια για τη κληρονομιά του. Υπήρχαν τρεις προϋποθέσεις για να μπορέσει κάποιος ως συγγενής – λυτρωτής να παντρευτεί τη Ρουθ: Θα έπρεπε να είναι ο πιο κοντινός (ανύπαντρος) συγγενής, ικανός να εκτελέσει αυτό το καθήκον και πρόθυμος να το κάνει (Δευτερονόμιο 25:5-10). Ο πλησιέστερος συγγενής που εκπλήρωνε αυτές τις προϋποθέσεις ήταν ο Βοόζ, που παντρεύτηκε τη Ρουθ και απέκτησαν ένα παιδί. Η Ρουθ ευλογήθηκε, καθώς ο γιος της έγινε παππούς του Δαβίδ κι ανήκε στη Μεσσιανική γενεαλογία.
Στο βιβλίο της Ρουθ απεικονίζεται όμορφα η αλήθεια της Σαβουόθ. Ο Ιησούς είναι ο συγγενής – λυτρωτής μας, ενώ εμείς (Ιουδαίοι κι Εθνικοί) είμαστε καταδικασμένοι και χωρισμένοι από το Θεό λόγω της αμαρτίας μας (Ησαΐας 59:1-2). Ο Ιησούς ήταν πρόθυμος και ικανός να μας σώσει, όντας ο Κύριος. Έπρεπε όμως να γίνει συγγενής μας για να εκπληρώνει και τις τρεις προϋποθέσεις. Αυτό πραγματοποιήθηκε όταν έγινε άνθρωπος. Με τη λύτρωσή Του εμείς (Ιουδαίοι και Εθνικοί) μπήκαμε στο σώμα του Μεσσία (Εφεσίους 2). Η Ρουθ (Εθνική) κι ο Βοόζ (Ιουδαίος) έγιναν ένα στο γάμο (Γένεση 1:24). Με την ανάγνωση στη Σαβουόθ του βιβλίου της Ρουθ, ποια καλύτερη εικόνα θα μπορούσε να δοθεί για την Εκκλησία;
γ) Νόμος και Χάρη
Όταν γεννήθηκε η Εκκλησία, ο Πέτρος κήρυξε και περίπου 3.000 άνδρες δέχτηκαν με χαρά το μήνυμα και πίστεψαν στο Μεσσία (Πράξεις 2:41). Η χάρη του Θεού ήταν φανερή.Περίπου 1.500 χρόνια πριν, ο Νόμος του Θεού δόθηκε στο Σινά. Οι Ισραηλίτες αμάρτησαν καθώς ήταν ανυπόμονοι με το Μωυσή και με το Θεό. Έφτιαξαν ένα χρυσό είδωλο. Η απαιτούμενη κρίση ήταν ο καθαρισμός του στρατοπέδου κι ο θάνατος των ανταρτών: «Έπεσαν από το λαό εκείνη την ημέρα περίπου 3.000 άνδρες» (Έξοδος 32:28).
Μη ξεγελαστείτε με την αντίθεση και την ακρίβεια των αριθμών. Ο Νόμος όσο άγιος και καλός να είναι, δεν φέρνει ζωή. Μόνο θάνατο μπορεί να φέρει (Ρωμαίους 3:19-20, Γαλάτες 3:10). Ζωή, μόνο η χάρη μπορεί να φέρει (Εφεσίους 2:8-9). Σ’ όλη τη Γραφή υπάρχει αυτή η αντίθεση. Τη βλέπουμε ακόμα και στην παράδοση του Νόμου στο Σινά, όπου ο Μωυσής έλαβε οδηγίες για την οικοδομή της Σκηνής (Έξοδος 25:8-9). Η Σκηνή του Μαρτυρίου ήταν εικόνα της θυσίας που ο Θεός θα μας προμήθευε για να βρούμε χάρη και ζωή.
Ο Μωυσής μας έδωσε το Νόμο, ενώ ο Ιησούς μας έφερε τη χάρη και την αλήθεια (Ιωάν.1:17). Ο Νόμος σκοτώνει, ενώ η ζωή ήρθε δια του Πνεύματος του Θεού (Β' Κορ.3). Ο Νόμος δόθηκε και μετά από λίγο πέθαναν 3.000 άνδρες. Στη Σαβουόθ ήρθε το Πνεύμα του Θεού και μετά από λίγο 3.000 άνθρωποι βίωσαν τη ζωή.
Οι παραδόσεις που περιβάλλουν τη Σαβουόθ κι αναπτύχθηκαν μετά το 70 μ.Χ., επηρεάστηκαν από τον προφανή σύνδεσμο που αναπτύχθηκε στην Κ. Διαθήκη. Πιθανόν δεν υπάρχει εσκεμμένη σύνδεση με την Κ. Διαθήκη, αλλά ο σύνδεσμος είναι παρών.
Η γιορτή των Πρωτογεννημάτων ήταν τύπος της ίδρυσης της Εκκλησίας και της Οικονομίας της χάριτος του Θεού. Είναι η περίοδος που η Εκκλησία πρέπει να προσφέρει στον κόσμο τον Άρτο της Ζωής. Αυτή είναι η αποστολή των πιστών που θερίζουν στον αγρό του Κυρίου. Αρκεί να ζητήσει ο καθένας να σταχυολογήσει, όπως η Ρουθ στον αγρό του Βοόζ.
Από τη γιορτή των Εβδομάδων μέχρι την επόμενη γιορτή υπάρχει μια μεγάλη χρονική περίοδος. Είναι η περίοδος της εισαγωγής στην Εκκλησία, ενώ δίνει τη μαρτυρίας της για το έργο του Σταυρού και η οποία θα λήξει όταν θα ηχήσει η σάλπιγγα του Θεού κατά τη Β' Έλευσή Του.
Η εκπλήρωση των ανοιξιάτικων εορτών
α) Η γιορτή του Πάσχα αναφέρεται στη λύτρωση. Ο Χριστός, το πασχαλινό μας Αρνί, θυσιάστηκε για να μας σώσει (Ιωάννου 1:29).
β) Η γιορτή των Αζύμων αναφέρεται στον αγιασμό. Αυτός ήταν ο Άγιος. Το σώμα Του δε θα φθειρόταν στο τάφο (Ψαλμός 16:10).
γ) Η γιορτή των Απαρχών αναφέρεται στην ανάσταση. Ο θάνατος δεν μπορούσε να Τον κρατήσει. Την τρίτη ημέρα ο Ιησούς αναστήθηκε θριαμβευτικά (Α' Κορινθίους 15:20-23).
δ) Η γιορτή των Εβδομάδων αναφέρεται στην οργάνωση. Η έλευση του Αγίου Πνεύματος εγκαινίασε την Κ. Διαθήκη και τον αιώνα της Εκκλησίας, που ο Κύριος θέσπισε στο ανώγειο (Ματθαίος 26:28-29, Πράξεις 2:1-4). Ο μεσότοιχος του φραγμού μεταξύ Ιουδαίων και Εθνικών γκρεμίστηκε. Και από τους δυο, ο Θεός καλεί την Εκκλησία Του, που είναι το Σώμα Του (Εφεσίους 5:23, Κολοσσαείς 1:18,24).
Η λύτρωση με την πίστη στο σταυρωμένο Υιό του Θεού, τον Ιησού Χριστό, η βεβαιότητα της συνάντησης μαζί Του σε μια νέα ζωή και το κάθισμα μαζί Του στους ουρανούς στην παρουσία του Θεού, όπως και η συμμετοχή δια του Πνεύματος στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία Του, που αποτελούσαν το προφητικό μήνυμα των ανοιξιάτικων αυτών γιορτών, ήταν γεγονότα γιορταστικά που έπρεπε να σκορπίζουν τη χαρά και την ευφροσύνη στις καρδιές όλων όσων συμμετείχαν σ’ αυτές. Κάθε μεγάλο γεγονός στην Α' έλευση του Κυρίου μας συνέβηκε την ακριβή ημέρα της κατάλληλης ιουδαϊκής γιορτής. Τα 3 μεγάλα γεγονότα που σχετίζονται με τη Β' έλευση του Κυρίου μας θα συμβούν παρόμοια στην κατάλληλη ιουδαϊκή γιορτή. Οι 3 τελευταίες γιορτές (των Σαλπίγγων, της Ημέρας του Εξιλασμού και της Σκηνοπηγίας) με τρόπο αλάνθαστο υποδεικνύουν την αρπαγή της Εκκλησίας και την καταδίκη των ανόμων, τη σωτηρία του Ισραήλ και την εγκαθίδρυση της Μεσσιανικής Βασιλείας.
[1] Υπήρχαν δυο ετήσιοι θερισμοί: α) ο μικρός θερισμός των σιτηρών, την άνοιξη και β) ο μεγαλύτερος θερισμός, το φθινόπωρο.
[2] Η Σαβουόθ απεικονίζει το πρώτο μέρος του πνευματικού θερισμού των ψυχών. Η κλήση της Εκκλησία είναι η απαρχή του μεγάλου πνευματικού θερισμού, όταν το Άγιο Πνεύμα ήρθε να κατοικήσει μέσα στους πιστούς, όπως προφήτευσε ο Ιωήλ.
[3] Στο σύγχρονο εβραϊκό ημερολόγιο γιορτάζεται την 6η Σιβάν.
[4] Κατ’ αναλογία, ο Ιερώνυμος φαίνεται να βρίσκει κι αυτός μια θαυμαστή αντιστοιχία μεταξύ της χριστιανικής Πεντηκοστής και της παράδοσης του Νόμου στο Σινά: Εκεί έχουμε το Σινά, εδώ τη Σιών, εκεί το όρος έτρεμε, εδώ το σπίτι που τρέμει, εκεί το φλεγόμενο όρος, εδώ τις πύρινες γλώσσες, εκεί ο θόρυβος των κεραυνών, εδώ ο ήχος των πολλών γλωσσών, εκεί ο ήχος της σάλπιγγας, εδώ οι φθόγγοι της σάλπιγγας του Ευαγγελίου.
[5] Ο Θεός δεν απέρριψε το λαό Του Ισραήλ, αλλά τον τύφλωσε προσωρινά, ώστε με την πτώση του να έρθει η σωτηρία στους Εθνικούς, που δια του Χριστού έχουν υιοθετηθεί στην οικογένεια του Θεού (Ρωμαίους 11:11-32). Αυτή είναι η Οικονομία, όπου ο Θεός καλεί ένα λαό για το όνομά Του, για να είναι ένα βασίλειο ιερέων, για να βασιλεύσει μαζί με το Χριστό (Αποκάλυψη 5:10). Μετά από την Οικονομία αυτή θα επιστρέψει για να ανοικοδομήσει την πεσμένη σκηνή του Δαβίδ (Ησαΐας 9:11-12, Αμώς 9:11-12, Πράξεις 15:14-17, Ρωμαίους 11:31-32). Με την επιστροφή του Χριστού, όλος ο Ισραήλ θα έρθει σε μετάνοια και θα σωθεί (Ρωμαίους 11:25-26).
[6] Οι προσφορές στη Μωσαϊκή Οικονομία δεν περιείχαν προζύμι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου