Είτε το πιστεύουμε είτε όχι, η Αγία Γραφή (όχι το ξίφος του φόνου και του μακελειού) πρόκειται να έχει την τελευταία λέξη στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο σήμερα, μαζί με τις εύλογες ελπίδες για την τωρινή ειρηνευτική διαδικασία, βρισκόμαστε ακόμα μπροστά σε πεισματικούς και σκληρούς ανταγωνισμούς που φέρνουν σε αμηχανία και αποκαρδιώνουν οποιονδήποτε ελπίζει σε ικανοποιητικές λύσεις. Οι ακανθώδεις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή αποτελούν τεράστιο έλλειμμα και στις φυσικές και στις ανθρώπινες πηγές.
ΜΙΑ ΑΣΤΑΘΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ
Στην πολυσύνθετη διεθνή σκηνή του σήμερα, η τρομοκρατία σε πόλεις, όπως η Ιερουσαλήμ και το Τελ Αβίβ, μόνιμα επιβραδύνει την ειρηνευτική διαδικασία. Μια - δυο βόμβες εξαλείφουν χιλιάδες ώρες διπλωματίας. Είναι δύσκολο να κρατήσεις το μυαλό σου προσηλωμένο στην ειρήνη, όταν η πατρίδα σου δέχεται επιθέσεις από τρομοκράτες. Το τεύχος του «The Economist» της 9ης Μαρτίου 1996 συνόψιζε τη σκληρή πραγματικότητα της κατάστασης: «Οι Ισραηλινοί, πληγωμένοι από τη σφαγή τόσων ανθρώπων, πιστεύουν ότι έχουν εξαπατηθεί στη συμφωνία ‘γη για ειρήνη’ με τους Παλαιστίνιους (παραχώρηση εδαφών για επίτευξη ειρήνης). Αλλά η εναλλακτική λύση είναι αποκαρδιωτική: τρία χρόνια θαρραλέου ρίσκου έχουν πάει χαμένα. Ένας σκληρός πόλεμος φθοράς, ένα τέλος στις ελπίδες του Ισραήλ για ομαλές σχέσεις με το μουσουλμανικό κόσμο. Οι σκοτεινοί εγκέφαλοι πίσω από τους βομβιστές αυτοκτονίας μπορούν να συγχαίρουν τους εαυτούς τους. Σπάνια η τρομοκρατία υπήρξε τόσο αποτελεσματική στην επίτευξη των σκοπών της».
Οι βομβιστικές ενέργειες πραγματικά δοκιμάζουν την αφοσίωση ενός έθνους στην ειρηνευτική διαδικασία. Η ενδεχόμενη απειλή πολλών τρομοκρατών που θα είναι έτοιμοι να κάνουν βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας, ρίχνει μια σκιά πάνω από το Ισραήλ. Ο πρώην αρχιραβίνος του Λονδίνου Λορντ Γιακόμποβιτς, έχει γράψει ότι: «πρέπει να συνεχίζουμε τις ειρηνευτικές προσπάθειες σαν να μην υπήρχε τρομοκρατία, και τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας σαν να μην υπήρχαν ειρηνευτικές προσπάθειες».
Αλλά η τρομοκρατία δεν είναι η μόνη απειλή για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Πόλεμοι που έχουν διεξαχθεί με συμβατικές μεθόδους αφθονούν στη διάρκεια του περασμένου αιματοβαμμένου αιώνα. Πάνω από μια δεκαετία το Κουβέιτ φοβόταν εισβολή από το Ιράν. Λίγο αργότερα η σφαγή ήρθε πράγματι, αλλά από το Ιράκ.
Σήμερα η αξιοπιστία της βρετανικής πολιτικής έχει μειωθεί σοβαρά λόγω της αποκάλυψης των πωλήσεων όπλων στο Ιράκ. Ποιος ξέρει για ποιο άλλο κράτος ή τρομοκρατική ομάδα θα ακούσουμε ότι αγόρασε όπλα; Όπως σχολίασε ο βρετανός σχολιαστής ειδήσεων P. Worsthorne, αμέσως μετά τον Πόλεμο στον Κόλπο: «Ο Σαντάμ Χουσεΐν δεν είναι ο μοναδικός στο είδος του. Θα υπάρξουν και άλλοι οπορτουνιστές του Τρίτου Κόσμου ενθαρρυμένοι από το παράδειγμά του, που σχεδόν τα κατάφερε να πραγματοποιήσει το τολμηρό κι αδίστακτο σχέδιό του». Έτσι οι ματαιοδοξίες και οι παραλογισμοί της ανθρώπινης φύσης υπερβαίνουν τα σύνορα του χρόνου, του τόπου και της πολιτικής.
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
Ωστόσο έχουμε κάθε λόγο να ελπίζουμε μακροπρόθεσμα. Στην πραγματικότητα, η Μέση Ανατολή έχει ένα ένδοξο μέλλον που μπορούμε να το κατανοήσουμε όταν δεχτούμε το υγιές βιβλικό όραμα για την περιοχή. Ας αρχίσουμε μια εκτίμηση των προβλημάτων της περιοχής μέσα από μια σύντομη θεώρηση του πολύ σημαντικού ιστορικού υπόβαθρου που υπάρχει πίσω από τις τωρινές συνθήκες. Το 50% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκονται στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με ένα χάρτη της National Geographic Society, το Ιράκ και το Κουβέιτ κατέχουν αποθέματα 200 δισεκατομμυρίων βαρελιών. Τόσο μεγάλη είναι η στρατηγική σημασία αυτών των χωρών που προσελκύουν το ενδιαφέρον όλου του κόσμου.
Έτσι το πετρέλαιο είναι ο πραγματικός βασιλιάς (ο παντοδύναμος σεΐχης) στη Μέση Ανατολή. Ένας από τους λόγους που οι Δυτικές δυνάμεις πήγαν στον Πόλεμου του Κόλπου το 1991 ήταν για να εμποδίσουν ένα πιθανό μονοπώλιο πετρελαίου από το Ιράκ, που θα έλεγχε και τις πηγές του Κουβέιτ. Ας θυμηθούμε ότι το πετρέλαιο είναι πάντα ο αόρατος παίκτης στην περιοχή του Περσικού κόλπου. Αλλά πιο βασικό, ακόμα και από το πολύτιμο πετρέλαιο, για τη Μέση Ανατολή είναι οι πανάρχαιοι ανταγωνισμοί. Παρά τις διπλωματικές προόδους μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων για επίτευξη ενός ξεχωριστού Παλαιστινιακού κράτους, οι αρχαίες φιλοδοξίες για την περιοχή συνεχίζουν να δημιουργούν συγκρούσεις. Το Ιράκ και το Κουβέιτ έχουν μακρά ιστορία αμφισβητήσεων, που έχουν άλλοτε αναζωπυρωθεί και άλλοτε υποχωρήσει σύμφωνα με το πολιτικό κλίμα που υπερισχύει. Το ίδιο συμβαίνει και μεταξύ Ιράκ και Ιράν: οι δυο αυτές μουσουλμανικές χώρες πολέμησαν η μια την άλλη επί οκτώ χρόνια, προξενώντας χιλιάδες θύματα, και κατέληξαν να συμφωνήσουν για την περιβόητη αμφισβήτηση των συνόρων τους μ’ έναν υποτιθέμενο φιλικό τρόπο, κάτω από την πίεση της Δυτικής παρουσίας στον Περσικό κόλπο.
Μακροπρόθεσμα, ο πόλεμος έχει κανένα νόημα; Επιλύει πραγματικά κάποιο από τα προβλήματα της περιοχής;
ΠΩΣ ΑΡΧΙΣΑΝ ΟΛΑ
Περισσότερο ίσως κι από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη, η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή όπου το παρελθόν συναντάει το μέλλον. Καμιά άλλη ανθρώπινη σύγκρουση δεν είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στην αρχαιότητα. Η Βίβλος δείχνει ότι η Μέση Ανατολή είναι εκεί όπου το ανθρώπινο γένος συνειδητά άρχισε να σκέφτεται για τους πνευματικούς του προορισμούς στον κόσμο. Είναι εκεί όπου ο άνθρωπος για πρώτη φορά κατάλαβε ότι δεν είναι μόνο ένα υλικό δημιούργημα, αλλά έχει και πνευματικές, άυλες και συναισθηματικές ανάγκες. Όπως δείχνουν ξεκάθαρα τα πρώτα κεφάλαια της Γένεσης, η θρησκεία (και η αληθινή και η ψεύτικη) άρχισαν σ’ εκείνη τη θρυλική περιοχή του πλανήτη.
Η Μέση Ανατολή είναι η πατρίδα τριών κύριων συστημάτων πίστης, τα οποία έχουν σημαντικά επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίον κατανοούμε τη ζωή και το θάνατο, το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος. Οι ρίζες των τριών παγκόσμιων θρησκειών (Ιουδαϊσμού, Χριστιανισμού και Ισλαμισμού) βρίσκονται εκεί. Βέβαια κάθε μια από αυτές έχει σοβαρές διαιρέσεις. Φονταμενταλιστές εξτρεμιστές αγωνίζονται να επιβάλλουν ακραίες λύσεις για τα προβλήματα της περιοχής. Το σύγχρονο κράτος του Ισραήλ κατά καιρούς έχει διεκδικήσει τα βιβλικά όρια της Ιουδαίας και Σαμάρειας. Η «Τζιχάντ» (ιερός πόλεμος) είναι η επαναλαμβανόμενη αραβική κραυγή, την οποία η Δύση έχει συνηθίσει να ακούει. Ένας ιερός πόλεμος δεν είναι κάτι το άγνωστο στον παραδοσιακό Χριστιανισμό, αν θυμηθούμε τις Σταυροφορίες.
ΟΧΙ ΠΑΝΤΟΤΙΝΟΙ ΕΧΘΡΟΙΠαρά τις καλύτερες προσπάθειες των σημερινών πρωταγωνιστών στις ειρηνευτικές διαδικασίες, τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ έχουν ακόμα μεγάλη δυσκολία στο να συνυπάρξουν ειρηνικά στην περιοχή. Ωστόσο, δεν ήταν πάντα εχθροί. Πράγματι, επί αιώνες οι Εβραίοι ευδοκιμούσαν μέσα στον αραβικό πολιτισμό. Λίγο μετά το θάνατο του Μωάμεθ το 632 μ.Χ., οι Άραβες ξεκίνησαν την κατάκτηση μεγάλων περιοχών του γνωστού κόσμου. Γρήγορα κυριάρχησαν στη Βόρεια Αφρική, την Αραβική Χερσόνησο, την Παλαιστίνη, την Περσία, τη Νότια Ιταλία και σε μεγάλο μέρος της Τουρκίας και Ισπανίας. Στους επόμενους αιώνες, ο αραβικός πολιτισμός αναπτύχθηκε πολύ περισσότερο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό.
Ο Μπέρτραντ Ράσελ στο βιβλίο του «Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας» περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίον οι εβραϊκές κοινότητες άκμασαν κάτω από τους Άραβες. Μετά την περιγραφή των διωγμών που υπέστησαν οι Εβραίοι στη χριστιανική Ευρώπη, και τη συνεπαγόμενη έλλειψη εβραϊκής συμμετοχής στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, ο Ράσελ συνέχισε: «Στις μουσουλμανικές χώρες, αντίθετα, οι Εβραίοι τον περισσότερο καιρό δεν υπέφεραν κατά κανένα τρόπο, ιδιαίτερα στην Ισπανία των Μαυριτανών, συνέβαλλαν στην παιδεία. Μετά, όταν οι Χριστιανοί κατάκτησαν ξανά τη νότια Ισπανία, ήταν οι Εβραίοι στο μεγαλύτερο βαθμό αυτοί που τους μετέδωσαν τις γνώσεις των Μαυριτανών. Μορφωμένοι Εβραίοι που γνώριζαν εβραϊκά, ελληνικά και αραβικά, και ήταν εξοικειωμένοι με τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, μετέδωσαν τις γνώσεις τους στους λιγότερο μορφωμένους δασκάλους των σχολείων».[1]
Η ανακάλυψη στην Ευρώπη, από Άραβες και Εβραίους, πολλών ελληνικών κειμένων οδήγησε τελικά στην Αναγέννηση και στην άνοδο του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Και σήμερα οι Ευρωπαίοι, οι Άραβες και οι Εβραίοι θα μπορούσαν να κερδίσουν πολλά από τη συνεργασία. Δυστυχώς, οι Σταυροφορίες, οι διωγμοί, και η Τζιχάντ αποτελούσαν κάτι το πολύ κοινό στην ιστορία τους.
Ωστόσο, στην ερχόμενη βασιλεία του Μεσσία, οι απόγονοι αυτών των τριών ομάδων θα μάθουν να ευημερούν από κοινού και μέσα σε ατμόσφαιρα ειρήνης.
Σήμερα, η Μέση Ανατολή δεν είναι η πηγή του πνευματικού φωτός που ο Θεός την είχε προορίσει να είναι στον κόσμο αυτόν, που βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης και χάους. Αντίθετα, η ατμόσφαιρά της έχει σημαδευτεί από ένοπλες συρράξεις, εχθρότητα, και πάνω από όλα, έλλειψη κατανόησης. Βέβαιη θετική κατεύθυνση, ευκαιρίες προόδου και ελπίδα θα έπρεπε να πηγάζουν από τη Μέση Ανατολή. Σίγουρα, σοβαρά φυσικά και πνευματικά προβλήματα θα παρουσιαστούν στο άμεσο προβλέψιμο μέλλον. Το ενδεχόμενο για παραβίαση της 6ης βιβλικής εντολής, της εντολής ενάντια στο φόνο, παραμένει πολύ μεγάλο. Η αύξηση των οπλοστασίων των διαφόρων τρομοκρατικών ομάδων (Χαμάς, Χεζμπολά) (αλλά και η τωρινή προσπάθεια του Ιράν για δημιουργία πυρηνικών όπλων), είναι η τάση που κυριαρχεί στη Μέση Ανατολή. Κανείς δεν ξέρει πότε αυτή η συσσώρευση όπλων θα εκραγεί σ’ ένα μεγάλης κλίμακα πόλεμο.
Ο ΛΑΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΩΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Στη Βίβλο, ο Θεός είπε στον αρχαίο Ισραήλ ότι οι άνθρωποί του έπρεπε να αποτελούν ένα καλό και δίκαιο παράδειγμα για τα άλλα έθνη. Τους έδωσε ένα σύστημα νόμων που όμοιό του δεν υπήρχε, και αν το υπάκουαν όλοι οι κάτοικοι της γης Ισραήλ θα είχαν ειρήνη και δικαιοσύνη. Ο Θεός προσδοκούσε τα άλλα έθνη να θαυμάσουν τη σοφία που θα έρεε φυσικά από τον τρόπο ζωής του λαού Ισραήλ και με τη θέλησή τους θα τον διάλεγαν κι αυτά. Προσέξτε αυτό το βιβλικό απόσπασμα γραμμένο από το χέρι του Μωυσή: «Φυλάξτε λοιπόν και πράττετε αυτά (τα διατάγματα και τις κρίσεις), γιατί αυτή είναι η σοφία σας και η σύνεσή σας μπροστά σε άλλα έθνη, τα οποία θα ακούσουν όλα αυτά τα διατάγματα και θα πουν: ‘Να, λαός σοφός και συνετός είναι το μεγάλο αυτό έθνος’. Γιατί ποιο έθνος είναι τόσο μεγάλο στο οποίο ο Θεός να είναι τόσο κοντά του, όπως και ο ΚΥΡΙΟΣ ο Θεός μας είναι σε όλα όσα Τον επικαλούμαστε; Και ποιο έθνος είναι τόσο μεγάλο, που να έχει διατάγματα και κρίσεις τόσο δίκαιες όπως αυτός ο νόμος;» (Δευτερονόμιο 4:6-8).
Σήμερα, υπάρχει απόλυτη ανάγκη για βιβλική και πνευματική καθοδήγηση στη Μέση Ανατολή. Υπάρχει επίσης ανάγκη για κατανόηση της ιστορίας της περιοχής. Από την αρχαιότητα υπήρξε κέντρο της προσοχής του κόσμου. Όλα τα έθνη έχουν προσδεθεί στις γεωπολιτικές της ταλαντεύσεις, γιατί περιλαμβάνει την πρωταρχική ιστορία του ανθρώπινου γένους. Για να κατανοήσουμε το παρόν, πρέπει, όπως πάντα, να εξετάσουμε το παρελθόν.
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η Βίβλος, στη γεωγραφική της προέλευση, έρχεται από τη Μέση Ανατολή. Ο Κήπος της Εδέμ βρισκόταν κάπου κοντά στην περιοχή που ρέουν ο Τίγρης και ο Ευφράτης. Ο Θεός κάλεσε τον Αβραάμ από την κάτω Μεσοποταμία, μια χώρα μεταξύ εκείνων των δύο αρχαίων ποταμών.
ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΤΙΔΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Αποτελεί πράγματι ειρωνεία το γεγονός ότι η κοιτίδα του πολιτισμού συχνά γίνεται εστία συγκρούσεων, μίσους και εχθρότητας. Από την Εδέμ «προοδεύσαμε» στη Βαβέλ. Αυτό δεν είναι και τόσο παράξενο, όταν το δούμε κάτω από το φως της διήγησης της Γένεσης. Πόσοι καταλαβαίνουν ότι οι σημερινοί ανταγωνισμοί στη Μέση Ανατολή είναι βαθιά ριζωμένοι σε γεγονότα που περιγράφονται στο πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής; Στο κάτω - κάτω οι εθνότητες δεν είναι τίποτε άλλο από οικογένειες που έχουν αυξηθεί σε μεγάλο αριθμό. Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος του σημερινού αραβικού κόσμου προέρχεται από τον Θάρα, τον πατέρα του Αβραάμ.
Ένα αρχαίο απόσπασμα βιβλικής σοφίας συμβουλεύει να κοιτάμε προς τον Αβραάμ τον πατέρα μας (Ησαΐας 51:2). Τρεις από τις κυριότερες θρησκείες του κόσμου προέρχονται απ’ αυτόν τον πατριάρχη. Ιστορικά, ωστόσο, τα παιδιά του Αβραάμ έχουν χωριστεί σε φατρίες που η μια μισεί την άλλη. Είναι γεγονός ότι αυτή η κληρονομιά των χωρισμένων οικογενειών έχει οδηγήσει έμμεσα στα σημερινά προβλήματα στη Μέση Ανατολή. Οι μάχες μεταξύ αδελφών είναι ένα θέμα που επαναλαμβάνεται: ο Άβελ δολοφονήθηκε από τον Κάιν, ο Ισμαήλ εξορίστηκε μετά από μια οικογενειακή αμφισβήτηση, ο Ιακώβ και ο Ησαύ ανταγωνίζονταν για την ευλογία του πατέρα τους, τα δέκα αδέλφια πούλησαν τον Ιωσήφ σκλάβο. Και η ιστορία συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο.
Φαίνεται ότι το δράμα που περιγράφεται στη Γένεση πρόκειται να ξεσπάσει στον 21ο αιώνα. Στον Πόλεμο του Κόλπου, οι τρεις γιοι μιας Αιγύπτιας πολεμούσαν, ο ένας στον αιγυπτιακό στρατό, ο άλλος στο στρατό της Σαουδικής Αραβίας και ο τρίτος στον ιρακινό στρατό. Ο μεγαλύτερος φόβος της μητέρας αυτής ήταν μήπως ο ένας γιος σκοτώσει τον αδελφό του. Πόσα λίγα έχουν πραγματικά αλλάξει στον κόσμο!
Η ΒΙΒΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Κανέναν πόλεμο δεν τον διαδέχεται μόνιμη ειρήνη. Το μόνο που εξασφαλίζεται με τις συμφωνίες ειρήνης είναι ένας ακόμα πόλεμος και πολλά δεινά «καθ’ οδόν». Η πραγματική ειρήνη είναι κάτι που πρέπει να κτιστεί όταν σταματήσουν οι μάχες και οι αντίπαλοι μπορούν ειλικρινά να κατανοήσουν τη ματαιότητα της πολεμικής συμπεριφοράς τους. Αλλά το χυμένο αίμα ζητάει εκδίκηση από αυτούς που πενθούν, και έτσι πάλι ξαναρχίζει ο πόλεμος. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος (ο πόλεμος που υποτίθεται θα τέλειωνε όλους τους πολέμους) γέννησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος οδήγησε στον Ψυχρό Πόλεμο. Δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι κι ο Πόλεμος του Κόλπου και η μετέπειτα εισβολή στο Ιράκ καλλιέργησαν ακόμα περισσότερο το έδαφος της εχθρότητας στη Μέση Ανατολή. Ο οκτάχρονος πόλεμος Ιράκ - Ιράν βοήθησε στην εισβολή στο Κουβέιτ και στην προβλεπόμενη επέμβαση των Συμμάχων. Έτσι ο πόλεμος φαίνεται αναξιόπιστος ως λύση των ανθρώπινων διαφορών. Όπως το είπε κάποτε ο Basil O’Conner απευθυνόμενος στο National Conference of Christians and Jews: «Οι άνθρωποι δεν μπορούν να συνεχίζουν να διεξάγουν πολέμους νιώθοντας ως φυσικοί γίγαντες και να ζητούν ειρήνη ως διανοητικοί πυγμαίοι».
Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να υπάρξει ελπίδα πάνω σε κοινή βάση. Η αληθινή κατανόηση της ρίζας ενός προβλήματος είναι ένα βήμα προς τη λύση του. Ο Θεός δεν έχει αφήσει το ανθρώπινο γένος χωρίς λύσεις. Τα περιφρονημένα από πολύ καιρό πνευματικά όπλα υπάρχουν, ακόμα κι αν οι άνθρωποι τα αγνοούν. Η Βίβλος πραγματικά ενώνει τους Χριστιανούς, τους Μουσουλμάνους και τους Εβραίους με μια κοινή πνευματική κληρονομιά. Αν και αυτή η κοινή βάση δεν είναι πλήρης και δεν εκφράζεται ποτέ πλήρως, δεν παύουν να είναι όλοι τους «λαοί της Βίβλου».
ΚΟΙΝΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Κατά συνέπεια, οι βιβλικές αρχές θα μπορούσαν να ενεργήσουν ως πολύτιμες γέφυρες κατανόησης μεταξύ των τριών μεγάλων θρησκειών που κυριαρχούν στην περιοχή της Μεσογείου. Ας σκεφτούμε τρεις κύριους πνευματικούς κανόνες: Διδασκόμαστε να αγαπάμε τον Θεό (Δευτερονόμιο 6:5), τον πλησίον μας (Λευιτικό 19:18) και να φερόμαστε στους άλλους, όπως θα θέλαμε και εκείνοι να φέρονται σε μας.
Αλλά στη Μέση Ανατολή σήμερα τα ψηλότερα ιδανικά των τριών θρησκειών παραμερίζονται σε μεγάλο βαθμό μες στους κοσμικούς ανταγωνισμούς για εξουσία, γη και πετρέλαιο. Η πίστη έχει χαθεί μέσα στους συμβιβασμούς που απαιτούνται από την ανθρώπινη απληστία και σκοπιμότητα. Τα πανάρχαια πάθη για κυριαρχία και εκδίκηση σύντομα βυθίζουν τα υψηλά ιδανικά μιας ολοκληρωτικά αφιερωμένης ζωής στο Θεό. Ωστόσο, αν πρόκειται ποτέ να λύσουμε τις διαφορές μας, πρέπει πρώτα να εκπληρώσουμε τις βασικές αρχές του Θεού πάνω στις οποίες οι τρεις αυτές θρησκείες συμφωνούν.
Ο αρχιραβίνος της Μ. Βρετανίας και της Βρετανικής Κοινοπολιτείας περιέγραψε με συντομία αυτό που απεγνωσμένα χρειάζεται η Μέση Ανατολή, σ’ ένα άρθρο του στην εφημερίδα «The London Times»: «Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Δεν μπορείς να έχεις ειρήνη χωρίς να υπάρχει επικοινωνία και διάλογος μεταξύ των εμπλεκομένων θρησκειών, κρατών και λαών. Οι σύγχρονοι διάλογοι ξεπήδησαν από τις μεγάλες θρησκείες κι η θρησκεία για μια ακόμα φορά πρέπει να γίνει ο κύριος μεσολαβητής που θα γεφυρώσει τις διαιρέσεις».
ΕΛΠΙΔΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
Μετά από 45 περίπου χρόνια Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και η πρώην Σοβιετική Ένωση βιώνουν εδώ και κάμποσα χρόνια, στα οποία τουλάχιστον προσπαθούν να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον. Ίσως να είχαν πιο πολλά κοινά απ’ ό,τι νόμιζαν στο παρελθόν. Έτσι το να χτίζονται γέφυρες ανάμεσα στις χώρες είναι κάτι το θεμελιώδες για την ύπαρξη ειρήνης και προόδου. Σήμερα η περιοχή της Μεσογείου έχει τη δυνατότητα να γίνει ένα θετικό παράδειγμα. Ο απόστολος Παύλος διέσχισε αυτή την αρχαία περιοχή αρκετές φορές, διαδίδοντας έναν καινούργιο τρόπο ζωής που περιλαμβάνει τα κύρια σημεία των δύο σημερινών θρησκειών, του Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού. Αυτός, ωστόσο, έβλεπε αυτές τις δύο θρησκείες σαν μία. Τα προβλήματα μπορούν μερικές φορές να αντιμετωπιστούν μέσα στα πλαίσια των κοινών σημείων. Τι έχουμε κοινό και πώς αξιοποιούμε καλύτερα το κοινό μας έδαφος; Από ανθρώπινη άποψη μιλώντας, η μοναδική άλλη επιλογή που έχουμε, εκτός από αυτή, είναι η καταστροφή. Ο Αρμαγεδδών σύντομα θα βρίσκεται στην πόρτα μας. Τα όπλα γίνονται όλο και πιο φονικά, όλο και πιο καταστρεπτικά κάθε μέρα. Τα αρχαία λόγια του Μωυσή ακόμα αντηχούν στα αυτιά μας: «Επικαλούμαι ως μάρτυρες προς εσάς σήμερα τον ουρανό και τη γη, για το ότι έβαλα μπροστά σας τη ζωή και το θάνατο, την ευλογία και την κατάρα. Γι’ αυτό διαλέξτε τη ζωή, για να ζήσεις εσύ και οι απόγονοί σου» (Δευτερονόμιο 30:19). Αυτά τα λόγια θα έπρεπε να αποτελούν για την ανθρωπότητα ύμνο.
Μια ακόμα ευρύτερη προοπτική από τα κοινά σημεία των θρησκειών κατευθύνει τη σκέψη μας. Είμαστε όλοι από το ίδιο γένος, είμαστε όλοι φτιαγμένοι από ένα αίμα, όπως θύμιζε ο Παύλος στους Αθηναίους (Πράξεις 17:26). Η τόσο συναρπαστική θέα του πλανήτη μας από το Διάστημα μάς υπενθυμίζει ότι αποτελούμε ένα πλανητικό χωριό. Οι μάταιες αμφισβητήσεις των ανθρώπινων συνόρων θα φαίνονται τόσο παράξενες από τη θέση του Θεού. Κατά κάποιον τρόπο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε και τη γενετική και τη γεωγραφική μας συγγένεια προς όφελός μας. Η ανιδιοτέλεια (το κλειδί για όλα: από την ευημερία του πλανήτη μας μέχρι την επίλυση των αιματηρών συγκρούσεων) είναι μια τέχνη που πρέπει να μαθευτεί.
Όπως πολλοί διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν, ορισμένες ουσιαστικές προτεραιότητες πρέπει να τεθούν πριν από τα ατομιστικά συμφέροντα. Είναι απελπιστική η ανάγκη για ένα νέο οραματισμό, ένα νέο τρόπο σκέψης, ένα νέο κόσμο, βασισμένο αληθινά πάνω στις βιβλικές αρχές.
Ο ΜΕΣΣΙΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ
Ό,τι κι αν συμβεί από δω και πέρα, η μόνη μας σίγουρη ελπίδα βρίσκεται στις σελίδες της Βίβλου, στις υποσχέσεις του Θεού. Σύμφωνα με τη Βίβλο, αυτό που άρχισε στη Μέση Ανατολή θα τελειώσει επίσης εκεί. Οι προφητείες μιλούν για μια μεγάλη σύγκρουση στις τελευταίες μέρες μεταξύ Αράβων, Εβραίων και Ευρωπαίων (Δανιήλ, κεφάλαια 11-12). Αυτή η τελική σύρραξη θα τελειώσει μόνο με τον ερχομό του Βασιλιά όλων των βασιλιάδων, του Μεσσία στη γη (Αποκάλυψη 19:11-21).
Μετά, όπως μας διαβεβαιώνουν οι Γραφές, οι ανθρώπινες αξίες θα αλλάξουν προς το καλύτερο. Ο μεγάλος νόμος του Θεού για την αγάπη θα εφαρμόζεται στην Ιερουσαλήμ, και τα έθνη θα συρρέουν σ’ αυτήν την πρωτεύουσα του νέου κόσμου (Ησαΐας 2:1-4, Μιχαίας 4:1-4). Η Ιερουσαλήμ, η πόλη της ειρήνης, τελικά θα εκπληρώσει το όνομα της. Το πετρέλαιο κι η γη θα πάψουν να είναι ο πρωταρχικός στόχος. Ένα γεωγραφικό γεγονός θα κυριαρχεί στον πλανήτη: Το πνευματικό αρχηγείο του μελλοντικού Κυβερνήτη αυτής της γης θα είναι στη Μέση Ανατολή. Από εκεί ο Μεσσίας που θα βασιλεύει, θα φροντίζει για τα καλύτερα οφέλη κάθε χώρας, κάθε λαού και φυλής. Αντιπρόσωποι των εθνών θα συρρέουν τότε στην Ιερουσαλήμ, όχι για να διεξάγουν ιερούς πολέμους, αλλά για μάθουν την οδό της ειρήνης. Εκείνη την εποχή, οι άνθρωποι της Μέσης Ανατολής θα αφιερώσουν τη ζωή τους στον Δημιουργό τους. Οι Άραβες και οι Ισραηλινοί μαζί θα παραδώσουν τις ζωές τους σ’ έναν δίκαιο Θεό, εγκαταλείποντας τις στενές απόψεις τους, τις προκαταλήψεις τους και τα ατομιστικά τους ενδιαφέροντα. Τότε όλα τα έθνη της Μεσογείου τελικά θα ζουν ενωμένα μεταξύ τους και με όλον τον κόσμο, και το πιο σημαντικό, ενωμένα με τον Θεό. Η Μέση Ανατολή για μια ακόμα φορά θα γίνει γη της επαγγελίας, ένας τόπος που θα μεταδώσει την ειρήνη και την αληθινή πνευματικότητα σ’ όλον τον πλανήτη. Αλλά ένας τέτοιος ριζικός μετασχηματισμός θα απαιτήσει ένα νέο πνεύμα και μια νέα καρδιά (Ιερεμίας 31:31). Θα απαιτήσει μια νέα έκρηξη πνευματικής δύναμης και αγάπης που θα έρθει κατευθείαν από τον Θεό.Αυτό είναι που ο Ιησούς μάς έφερε στην πρώτη Του έλευση. Αυτό που άρχισε στη Βηθλεέμ και στη Ναζαρέτ θα απλωθεί σε όλον τον κόσμο, όταν ο αναστημένος Ιησούς επιστρέψει σ’ αυτή τη γη ως ο αληθινός Μεσσίας - Βασιλιάς!
[1] George Allen, Unwin, London, 1969, σ.324.
ΜΙΑ ΑΣΤΑΘΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ
Στην πολυσύνθετη διεθνή σκηνή του σήμερα, η τρομοκρατία σε πόλεις, όπως η Ιερουσαλήμ και το Τελ Αβίβ, μόνιμα επιβραδύνει την ειρηνευτική διαδικασία. Μια - δυο βόμβες εξαλείφουν χιλιάδες ώρες διπλωματίας. Είναι δύσκολο να κρατήσεις το μυαλό σου προσηλωμένο στην ειρήνη, όταν η πατρίδα σου δέχεται επιθέσεις από τρομοκράτες. Το τεύχος του «The Economist» της 9ης Μαρτίου 1996 συνόψιζε τη σκληρή πραγματικότητα της κατάστασης: «Οι Ισραηλινοί, πληγωμένοι από τη σφαγή τόσων ανθρώπων, πιστεύουν ότι έχουν εξαπατηθεί στη συμφωνία ‘γη για ειρήνη’ με τους Παλαιστίνιους (παραχώρηση εδαφών για επίτευξη ειρήνης). Αλλά η εναλλακτική λύση είναι αποκαρδιωτική: τρία χρόνια θαρραλέου ρίσκου έχουν πάει χαμένα. Ένας σκληρός πόλεμος φθοράς, ένα τέλος στις ελπίδες του Ισραήλ για ομαλές σχέσεις με το μουσουλμανικό κόσμο. Οι σκοτεινοί εγκέφαλοι πίσω από τους βομβιστές αυτοκτονίας μπορούν να συγχαίρουν τους εαυτούς τους. Σπάνια η τρομοκρατία υπήρξε τόσο αποτελεσματική στην επίτευξη των σκοπών της».
Οι βομβιστικές ενέργειες πραγματικά δοκιμάζουν την αφοσίωση ενός έθνους στην ειρηνευτική διαδικασία. Η ενδεχόμενη απειλή πολλών τρομοκρατών που θα είναι έτοιμοι να κάνουν βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας, ρίχνει μια σκιά πάνω από το Ισραήλ. Ο πρώην αρχιραβίνος του Λονδίνου Λορντ Γιακόμποβιτς, έχει γράψει ότι: «πρέπει να συνεχίζουμε τις ειρηνευτικές προσπάθειες σαν να μην υπήρχε τρομοκρατία, και τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας σαν να μην υπήρχαν ειρηνευτικές προσπάθειες».
Αλλά η τρομοκρατία δεν είναι η μόνη απειλή για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Πόλεμοι που έχουν διεξαχθεί με συμβατικές μεθόδους αφθονούν στη διάρκεια του περασμένου αιματοβαμμένου αιώνα. Πάνω από μια δεκαετία το Κουβέιτ φοβόταν εισβολή από το Ιράν. Λίγο αργότερα η σφαγή ήρθε πράγματι, αλλά από το Ιράκ.
Σήμερα η αξιοπιστία της βρετανικής πολιτικής έχει μειωθεί σοβαρά λόγω της αποκάλυψης των πωλήσεων όπλων στο Ιράκ. Ποιος ξέρει για ποιο άλλο κράτος ή τρομοκρατική ομάδα θα ακούσουμε ότι αγόρασε όπλα; Όπως σχολίασε ο βρετανός σχολιαστής ειδήσεων P. Worsthorne, αμέσως μετά τον Πόλεμο στον Κόλπο: «Ο Σαντάμ Χουσεΐν δεν είναι ο μοναδικός στο είδος του. Θα υπάρξουν και άλλοι οπορτουνιστές του Τρίτου Κόσμου ενθαρρυμένοι από το παράδειγμά του, που σχεδόν τα κατάφερε να πραγματοποιήσει το τολμηρό κι αδίστακτο σχέδιό του». Έτσι οι ματαιοδοξίες και οι παραλογισμοί της ανθρώπινης φύσης υπερβαίνουν τα σύνορα του χρόνου, του τόπου και της πολιτικής.
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
Ωστόσο έχουμε κάθε λόγο να ελπίζουμε μακροπρόθεσμα. Στην πραγματικότητα, η Μέση Ανατολή έχει ένα ένδοξο μέλλον που μπορούμε να το κατανοήσουμε όταν δεχτούμε το υγιές βιβλικό όραμα για την περιοχή. Ας αρχίσουμε μια εκτίμηση των προβλημάτων της περιοχής μέσα από μια σύντομη θεώρηση του πολύ σημαντικού ιστορικού υπόβαθρου που υπάρχει πίσω από τις τωρινές συνθήκες. Το 50% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκονται στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με ένα χάρτη της National Geographic Society, το Ιράκ και το Κουβέιτ κατέχουν αποθέματα 200 δισεκατομμυρίων βαρελιών. Τόσο μεγάλη είναι η στρατηγική σημασία αυτών των χωρών που προσελκύουν το ενδιαφέρον όλου του κόσμου.
Έτσι το πετρέλαιο είναι ο πραγματικός βασιλιάς (ο παντοδύναμος σεΐχης) στη Μέση Ανατολή. Ένας από τους λόγους που οι Δυτικές δυνάμεις πήγαν στον Πόλεμου του Κόλπου το 1991 ήταν για να εμποδίσουν ένα πιθανό μονοπώλιο πετρελαίου από το Ιράκ, που θα έλεγχε και τις πηγές του Κουβέιτ. Ας θυμηθούμε ότι το πετρέλαιο είναι πάντα ο αόρατος παίκτης στην περιοχή του Περσικού κόλπου. Αλλά πιο βασικό, ακόμα και από το πολύτιμο πετρέλαιο, για τη Μέση Ανατολή είναι οι πανάρχαιοι ανταγωνισμοί. Παρά τις διπλωματικές προόδους μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων για επίτευξη ενός ξεχωριστού Παλαιστινιακού κράτους, οι αρχαίες φιλοδοξίες για την περιοχή συνεχίζουν να δημιουργούν συγκρούσεις. Το Ιράκ και το Κουβέιτ έχουν μακρά ιστορία αμφισβητήσεων, που έχουν άλλοτε αναζωπυρωθεί και άλλοτε υποχωρήσει σύμφωνα με το πολιτικό κλίμα που υπερισχύει. Το ίδιο συμβαίνει και μεταξύ Ιράκ και Ιράν: οι δυο αυτές μουσουλμανικές χώρες πολέμησαν η μια την άλλη επί οκτώ χρόνια, προξενώντας χιλιάδες θύματα, και κατέληξαν να συμφωνήσουν για την περιβόητη αμφισβήτηση των συνόρων τους μ’ έναν υποτιθέμενο φιλικό τρόπο, κάτω από την πίεση της Δυτικής παρουσίας στον Περσικό κόλπο.
Μακροπρόθεσμα, ο πόλεμος έχει κανένα νόημα; Επιλύει πραγματικά κάποιο από τα προβλήματα της περιοχής;
ΠΩΣ ΑΡΧΙΣΑΝ ΟΛΑ
Περισσότερο ίσως κι από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη, η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή όπου το παρελθόν συναντάει το μέλλον. Καμιά άλλη ανθρώπινη σύγκρουση δεν είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στην αρχαιότητα. Η Βίβλος δείχνει ότι η Μέση Ανατολή είναι εκεί όπου το ανθρώπινο γένος συνειδητά άρχισε να σκέφτεται για τους πνευματικούς του προορισμούς στον κόσμο. Είναι εκεί όπου ο άνθρωπος για πρώτη φορά κατάλαβε ότι δεν είναι μόνο ένα υλικό δημιούργημα, αλλά έχει και πνευματικές, άυλες και συναισθηματικές ανάγκες. Όπως δείχνουν ξεκάθαρα τα πρώτα κεφάλαια της Γένεσης, η θρησκεία (και η αληθινή και η ψεύτικη) άρχισαν σ’ εκείνη τη θρυλική περιοχή του πλανήτη.
Η Μέση Ανατολή είναι η πατρίδα τριών κύριων συστημάτων πίστης, τα οποία έχουν σημαντικά επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίον κατανοούμε τη ζωή και το θάνατο, το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος. Οι ρίζες των τριών παγκόσμιων θρησκειών (Ιουδαϊσμού, Χριστιανισμού και Ισλαμισμού) βρίσκονται εκεί. Βέβαια κάθε μια από αυτές έχει σοβαρές διαιρέσεις. Φονταμενταλιστές εξτρεμιστές αγωνίζονται να επιβάλλουν ακραίες λύσεις για τα προβλήματα της περιοχής. Το σύγχρονο κράτος του Ισραήλ κατά καιρούς έχει διεκδικήσει τα βιβλικά όρια της Ιουδαίας και Σαμάρειας. Η «Τζιχάντ» (ιερός πόλεμος) είναι η επαναλαμβανόμενη αραβική κραυγή, την οποία η Δύση έχει συνηθίσει να ακούει. Ένας ιερός πόλεμος δεν είναι κάτι το άγνωστο στον παραδοσιακό Χριστιανισμό, αν θυμηθούμε τις Σταυροφορίες.
ΟΧΙ ΠΑΝΤΟΤΙΝΟΙ ΕΧΘΡΟΙΠαρά τις καλύτερες προσπάθειες των σημερινών πρωταγωνιστών στις ειρηνευτικές διαδικασίες, τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ έχουν ακόμα μεγάλη δυσκολία στο να συνυπάρξουν ειρηνικά στην περιοχή. Ωστόσο, δεν ήταν πάντα εχθροί. Πράγματι, επί αιώνες οι Εβραίοι ευδοκιμούσαν μέσα στον αραβικό πολιτισμό. Λίγο μετά το θάνατο του Μωάμεθ το 632 μ.Χ., οι Άραβες ξεκίνησαν την κατάκτηση μεγάλων περιοχών του γνωστού κόσμου. Γρήγορα κυριάρχησαν στη Βόρεια Αφρική, την Αραβική Χερσόνησο, την Παλαιστίνη, την Περσία, τη Νότια Ιταλία και σε μεγάλο μέρος της Τουρκίας και Ισπανίας. Στους επόμενους αιώνες, ο αραβικός πολιτισμός αναπτύχθηκε πολύ περισσότερο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό.
Ο Μπέρτραντ Ράσελ στο βιβλίο του «Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας» περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίον οι εβραϊκές κοινότητες άκμασαν κάτω από τους Άραβες. Μετά την περιγραφή των διωγμών που υπέστησαν οι Εβραίοι στη χριστιανική Ευρώπη, και τη συνεπαγόμενη έλλειψη εβραϊκής συμμετοχής στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, ο Ράσελ συνέχισε: «Στις μουσουλμανικές χώρες, αντίθετα, οι Εβραίοι τον περισσότερο καιρό δεν υπέφεραν κατά κανένα τρόπο, ιδιαίτερα στην Ισπανία των Μαυριτανών, συνέβαλλαν στην παιδεία. Μετά, όταν οι Χριστιανοί κατάκτησαν ξανά τη νότια Ισπανία, ήταν οι Εβραίοι στο μεγαλύτερο βαθμό αυτοί που τους μετέδωσαν τις γνώσεις των Μαυριτανών. Μορφωμένοι Εβραίοι που γνώριζαν εβραϊκά, ελληνικά και αραβικά, και ήταν εξοικειωμένοι με τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, μετέδωσαν τις γνώσεις τους στους λιγότερο μορφωμένους δασκάλους των σχολείων».[1]
Η ανακάλυψη στην Ευρώπη, από Άραβες και Εβραίους, πολλών ελληνικών κειμένων οδήγησε τελικά στην Αναγέννηση και στην άνοδο του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Και σήμερα οι Ευρωπαίοι, οι Άραβες και οι Εβραίοι θα μπορούσαν να κερδίσουν πολλά από τη συνεργασία. Δυστυχώς, οι Σταυροφορίες, οι διωγμοί, και η Τζιχάντ αποτελούσαν κάτι το πολύ κοινό στην ιστορία τους.
Ωστόσο, στην ερχόμενη βασιλεία του Μεσσία, οι απόγονοι αυτών των τριών ομάδων θα μάθουν να ευημερούν από κοινού και μέσα σε ατμόσφαιρα ειρήνης.
Σήμερα, η Μέση Ανατολή δεν είναι η πηγή του πνευματικού φωτός που ο Θεός την είχε προορίσει να είναι στον κόσμο αυτόν, που βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης και χάους. Αντίθετα, η ατμόσφαιρά της έχει σημαδευτεί από ένοπλες συρράξεις, εχθρότητα, και πάνω από όλα, έλλειψη κατανόησης. Βέβαιη θετική κατεύθυνση, ευκαιρίες προόδου και ελπίδα θα έπρεπε να πηγάζουν από τη Μέση Ανατολή. Σίγουρα, σοβαρά φυσικά και πνευματικά προβλήματα θα παρουσιαστούν στο άμεσο προβλέψιμο μέλλον. Το ενδεχόμενο για παραβίαση της 6ης βιβλικής εντολής, της εντολής ενάντια στο φόνο, παραμένει πολύ μεγάλο. Η αύξηση των οπλοστασίων των διαφόρων τρομοκρατικών ομάδων (Χαμάς, Χεζμπολά) (αλλά και η τωρινή προσπάθεια του Ιράν για δημιουργία πυρηνικών όπλων), είναι η τάση που κυριαρχεί στη Μέση Ανατολή. Κανείς δεν ξέρει πότε αυτή η συσσώρευση όπλων θα εκραγεί σ’ ένα μεγάλης κλίμακα πόλεμο.
Ο ΛΑΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΩΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Στη Βίβλο, ο Θεός είπε στον αρχαίο Ισραήλ ότι οι άνθρωποί του έπρεπε να αποτελούν ένα καλό και δίκαιο παράδειγμα για τα άλλα έθνη. Τους έδωσε ένα σύστημα νόμων που όμοιό του δεν υπήρχε, και αν το υπάκουαν όλοι οι κάτοικοι της γης Ισραήλ θα είχαν ειρήνη και δικαιοσύνη. Ο Θεός προσδοκούσε τα άλλα έθνη να θαυμάσουν τη σοφία που θα έρεε φυσικά από τον τρόπο ζωής του λαού Ισραήλ και με τη θέλησή τους θα τον διάλεγαν κι αυτά. Προσέξτε αυτό το βιβλικό απόσπασμα γραμμένο από το χέρι του Μωυσή: «Φυλάξτε λοιπόν και πράττετε αυτά (τα διατάγματα και τις κρίσεις), γιατί αυτή είναι η σοφία σας και η σύνεσή σας μπροστά σε άλλα έθνη, τα οποία θα ακούσουν όλα αυτά τα διατάγματα και θα πουν: ‘Να, λαός σοφός και συνετός είναι το μεγάλο αυτό έθνος’. Γιατί ποιο έθνος είναι τόσο μεγάλο στο οποίο ο Θεός να είναι τόσο κοντά του, όπως και ο ΚΥΡΙΟΣ ο Θεός μας είναι σε όλα όσα Τον επικαλούμαστε; Και ποιο έθνος είναι τόσο μεγάλο, που να έχει διατάγματα και κρίσεις τόσο δίκαιες όπως αυτός ο νόμος;» (Δευτερονόμιο 4:6-8).
Σήμερα, υπάρχει απόλυτη ανάγκη για βιβλική και πνευματική καθοδήγηση στη Μέση Ανατολή. Υπάρχει επίσης ανάγκη για κατανόηση της ιστορίας της περιοχής. Από την αρχαιότητα υπήρξε κέντρο της προσοχής του κόσμου. Όλα τα έθνη έχουν προσδεθεί στις γεωπολιτικές της ταλαντεύσεις, γιατί περιλαμβάνει την πρωταρχική ιστορία του ανθρώπινου γένους. Για να κατανοήσουμε το παρόν, πρέπει, όπως πάντα, να εξετάσουμε το παρελθόν.
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η Βίβλος, στη γεωγραφική της προέλευση, έρχεται από τη Μέση Ανατολή. Ο Κήπος της Εδέμ βρισκόταν κάπου κοντά στην περιοχή που ρέουν ο Τίγρης και ο Ευφράτης. Ο Θεός κάλεσε τον Αβραάμ από την κάτω Μεσοποταμία, μια χώρα μεταξύ εκείνων των δύο αρχαίων ποταμών.
ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΤΙΔΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Αποτελεί πράγματι ειρωνεία το γεγονός ότι η κοιτίδα του πολιτισμού συχνά γίνεται εστία συγκρούσεων, μίσους και εχθρότητας. Από την Εδέμ «προοδεύσαμε» στη Βαβέλ. Αυτό δεν είναι και τόσο παράξενο, όταν το δούμε κάτω από το φως της διήγησης της Γένεσης. Πόσοι καταλαβαίνουν ότι οι σημερινοί ανταγωνισμοί στη Μέση Ανατολή είναι βαθιά ριζωμένοι σε γεγονότα που περιγράφονται στο πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής; Στο κάτω - κάτω οι εθνότητες δεν είναι τίποτε άλλο από οικογένειες που έχουν αυξηθεί σε μεγάλο αριθμό. Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος του σημερινού αραβικού κόσμου προέρχεται από τον Θάρα, τον πατέρα του Αβραάμ.
Ένα αρχαίο απόσπασμα βιβλικής σοφίας συμβουλεύει να κοιτάμε προς τον Αβραάμ τον πατέρα μας (Ησαΐας 51:2). Τρεις από τις κυριότερες θρησκείες του κόσμου προέρχονται απ’ αυτόν τον πατριάρχη. Ιστορικά, ωστόσο, τα παιδιά του Αβραάμ έχουν χωριστεί σε φατρίες που η μια μισεί την άλλη. Είναι γεγονός ότι αυτή η κληρονομιά των χωρισμένων οικογενειών έχει οδηγήσει έμμεσα στα σημερινά προβλήματα στη Μέση Ανατολή. Οι μάχες μεταξύ αδελφών είναι ένα θέμα που επαναλαμβάνεται: ο Άβελ δολοφονήθηκε από τον Κάιν, ο Ισμαήλ εξορίστηκε μετά από μια οικογενειακή αμφισβήτηση, ο Ιακώβ και ο Ησαύ ανταγωνίζονταν για την ευλογία του πατέρα τους, τα δέκα αδέλφια πούλησαν τον Ιωσήφ σκλάβο. Και η ιστορία συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο.
Φαίνεται ότι το δράμα που περιγράφεται στη Γένεση πρόκειται να ξεσπάσει στον 21ο αιώνα. Στον Πόλεμο του Κόλπου, οι τρεις γιοι μιας Αιγύπτιας πολεμούσαν, ο ένας στον αιγυπτιακό στρατό, ο άλλος στο στρατό της Σαουδικής Αραβίας και ο τρίτος στον ιρακινό στρατό. Ο μεγαλύτερος φόβος της μητέρας αυτής ήταν μήπως ο ένας γιος σκοτώσει τον αδελφό του. Πόσα λίγα έχουν πραγματικά αλλάξει στον κόσμο!
Η ΒΙΒΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Κανέναν πόλεμο δεν τον διαδέχεται μόνιμη ειρήνη. Το μόνο που εξασφαλίζεται με τις συμφωνίες ειρήνης είναι ένας ακόμα πόλεμος και πολλά δεινά «καθ’ οδόν». Η πραγματική ειρήνη είναι κάτι που πρέπει να κτιστεί όταν σταματήσουν οι μάχες και οι αντίπαλοι μπορούν ειλικρινά να κατανοήσουν τη ματαιότητα της πολεμικής συμπεριφοράς τους. Αλλά το χυμένο αίμα ζητάει εκδίκηση από αυτούς που πενθούν, και έτσι πάλι ξαναρχίζει ο πόλεμος. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος (ο πόλεμος που υποτίθεται θα τέλειωνε όλους τους πολέμους) γέννησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος οδήγησε στον Ψυχρό Πόλεμο. Δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι κι ο Πόλεμος του Κόλπου και η μετέπειτα εισβολή στο Ιράκ καλλιέργησαν ακόμα περισσότερο το έδαφος της εχθρότητας στη Μέση Ανατολή. Ο οκτάχρονος πόλεμος Ιράκ - Ιράν βοήθησε στην εισβολή στο Κουβέιτ και στην προβλεπόμενη επέμβαση των Συμμάχων. Έτσι ο πόλεμος φαίνεται αναξιόπιστος ως λύση των ανθρώπινων διαφορών. Όπως το είπε κάποτε ο Basil O’Conner απευθυνόμενος στο National Conference of Christians and Jews: «Οι άνθρωποι δεν μπορούν να συνεχίζουν να διεξάγουν πολέμους νιώθοντας ως φυσικοί γίγαντες και να ζητούν ειρήνη ως διανοητικοί πυγμαίοι».
Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να υπάρξει ελπίδα πάνω σε κοινή βάση. Η αληθινή κατανόηση της ρίζας ενός προβλήματος είναι ένα βήμα προς τη λύση του. Ο Θεός δεν έχει αφήσει το ανθρώπινο γένος χωρίς λύσεις. Τα περιφρονημένα από πολύ καιρό πνευματικά όπλα υπάρχουν, ακόμα κι αν οι άνθρωποι τα αγνοούν. Η Βίβλος πραγματικά ενώνει τους Χριστιανούς, τους Μουσουλμάνους και τους Εβραίους με μια κοινή πνευματική κληρονομιά. Αν και αυτή η κοινή βάση δεν είναι πλήρης και δεν εκφράζεται ποτέ πλήρως, δεν παύουν να είναι όλοι τους «λαοί της Βίβλου».
ΚΟΙΝΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Κατά συνέπεια, οι βιβλικές αρχές θα μπορούσαν να ενεργήσουν ως πολύτιμες γέφυρες κατανόησης μεταξύ των τριών μεγάλων θρησκειών που κυριαρχούν στην περιοχή της Μεσογείου. Ας σκεφτούμε τρεις κύριους πνευματικούς κανόνες: Διδασκόμαστε να αγαπάμε τον Θεό (Δευτερονόμιο 6:5), τον πλησίον μας (Λευιτικό 19:18) και να φερόμαστε στους άλλους, όπως θα θέλαμε και εκείνοι να φέρονται σε μας.
Αλλά στη Μέση Ανατολή σήμερα τα ψηλότερα ιδανικά των τριών θρησκειών παραμερίζονται σε μεγάλο βαθμό μες στους κοσμικούς ανταγωνισμούς για εξουσία, γη και πετρέλαιο. Η πίστη έχει χαθεί μέσα στους συμβιβασμούς που απαιτούνται από την ανθρώπινη απληστία και σκοπιμότητα. Τα πανάρχαια πάθη για κυριαρχία και εκδίκηση σύντομα βυθίζουν τα υψηλά ιδανικά μιας ολοκληρωτικά αφιερωμένης ζωής στο Θεό. Ωστόσο, αν πρόκειται ποτέ να λύσουμε τις διαφορές μας, πρέπει πρώτα να εκπληρώσουμε τις βασικές αρχές του Θεού πάνω στις οποίες οι τρεις αυτές θρησκείες συμφωνούν.
Ο αρχιραβίνος της Μ. Βρετανίας και της Βρετανικής Κοινοπολιτείας περιέγραψε με συντομία αυτό που απεγνωσμένα χρειάζεται η Μέση Ανατολή, σ’ ένα άρθρο του στην εφημερίδα «The London Times»: «Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Δεν μπορείς να έχεις ειρήνη χωρίς να υπάρχει επικοινωνία και διάλογος μεταξύ των εμπλεκομένων θρησκειών, κρατών και λαών. Οι σύγχρονοι διάλογοι ξεπήδησαν από τις μεγάλες θρησκείες κι η θρησκεία για μια ακόμα φορά πρέπει να γίνει ο κύριος μεσολαβητής που θα γεφυρώσει τις διαιρέσεις».
ΕΛΠΙΔΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
Μετά από 45 περίπου χρόνια Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και η πρώην Σοβιετική Ένωση βιώνουν εδώ και κάμποσα χρόνια, στα οποία τουλάχιστον προσπαθούν να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον. Ίσως να είχαν πιο πολλά κοινά απ’ ό,τι νόμιζαν στο παρελθόν. Έτσι το να χτίζονται γέφυρες ανάμεσα στις χώρες είναι κάτι το θεμελιώδες για την ύπαρξη ειρήνης και προόδου. Σήμερα η περιοχή της Μεσογείου έχει τη δυνατότητα να γίνει ένα θετικό παράδειγμα. Ο απόστολος Παύλος διέσχισε αυτή την αρχαία περιοχή αρκετές φορές, διαδίδοντας έναν καινούργιο τρόπο ζωής που περιλαμβάνει τα κύρια σημεία των δύο σημερινών θρησκειών, του Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού. Αυτός, ωστόσο, έβλεπε αυτές τις δύο θρησκείες σαν μία. Τα προβλήματα μπορούν μερικές φορές να αντιμετωπιστούν μέσα στα πλαίσια των κοινών σημείων. Τι έχουμε κοινό και πώς αξιοποιούμε καλύτερα το κοινό μας έδαφος; Από ανθρώπινη άποψη μιλώντας, η μοναδική άλλη επιλογή που έχουμε, εκτός από αυτή, είναι η καταστροφή. Ο Αρμαγεδδών σύντομα θα βρίσκεται στην πόρτα μας. Τα όπλα γίνονται όλο και πιο φονικά, όλο και πιο καταστρεπτικά κάθε μέρα. Τα αρχαία λόγια του Μωυσή ακόμα αντηχούν στα αυτιά μας: «Επικαλούμαι ως μάρτυρες προς εσάς σήμερα τον ουρανό και τη γη, για το ότι έβαλα μπροστά σας τη ζωή και το θάνατο, την ευλογία και την κατάρα. Γι’ αυτό διαλέξτε τη ζωή, για να ζήσεις εσύ και οι απόγονοί σου» (Δευτερονόμιο 30:19). Αυτά τα λόγια θα έπρεπε να αποτελούν για την ανθρωπότητα ύμνο.
Μια ακόμα ευρύτερη προοπτική από τα κοινά σημεία των θρησκειών κατευθύνει τη σκέψη μας. Είμαστε όλοι από το ίδιο γένος, είμαστε όλοι φτιαγμένοι από ένα αίμα, όπως θύμιζε ο Παύλος στους Αθηναίους (Πράξεις 17:26). Η τόσο συναρπαστική θέα του πλανήτη μας από το Διάστημα μάς υπενθυμίζει ότι αποτελούμε ένα πλανητικό χωριό. Οι μάταιες αμφισβητήσεις των ανθρώπινων συνόρων θα φαίνονται τόσο παράξενες από τη θέση του Θεού. Κατά κάποιον τρόπο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε και τη γενετική και τη γεωγραφική μας συγγένεια προς όφελός μας. Η ανιδιοτέλεια (το κλειδί για όλα: από την ευημερία του πλανήτη μας μέχρι την επίλυση των αιματηρών συγκρούσεων) είναι μια τέχνη που πρέπει να μαθευτεί.
Όπως πολλοί διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν, ορισμένες ουσιαστικές προτεραιότητες πρέπει να τεθούν πριν από τα ατομιστικά συμφέροντα. Είναι απελπιστική η ανάγκη για ένα νέο οραματισμό, ένα νέο τρόπο σκέψης, ένα νέο κόσμο, βασισμένο αληθινά πάνω στις βιβλικές αρχές.
Ο ΜΕΣΣΙΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ
Ό,τι κι αν συμβεί από δω και πέρα, η μόνη μας σίγουρη ελπίδα βρίσκεται στις σελίδες της Βίβλου, στις υποσχέσεις του Θεού. Σύμφωνα με τη Βίβλο, αυτό που άρχισε στη Μέση Ανατολή θα τελειώσει επίσης εκεί. Οι προφητείες μιλούν για μια μεγάλη σύγκρουση στις τελευταίες μέρες μεταξύ Αράβων, Εβραίων και Ευρωπαίων (Δανιήλ, κεφάλαια 11-12). Αυτή η τελική σύρραξη θα τελειώσει μόνο με τον ερχομό του Βασιλιά όλων των βασιλιάδων, του Μεσσία στη γη (Αποκάλυψη 19:11-21).
Μετά, όπως μας διαβεβαιώνουν οι Γραφές, οι ανθρώπινες αξίες θα αλλάξουν προς το καλύτερο. Ο μεγάλος νόμος του Θεού για την αγάπη θα εφαρμόζεται στην Ιερουσαλήμ, και τα έθνη θα συρρέουν σ’ αυτήν την πρωτεύουσα του νέου κόσμου (Ησαΐας 2:1-4, Μιχαίας 4:1-4). Η Ιερουσαλήμ, η πόλη της ειρήνης, τελικά θα εκπληρώσει το όνομα της. Το πετρέλαιο κι η γη θα πάψουν να είναι ο πρωταρχικός στόχος. Ένα γεωγραφικό γεγονός θα κυριαρχεί στον πλανήτη: Το πνευματικό αρχηγείο του μελλοντικού Κυβερνήτη αυτής της γης θα είναι στη Μέση Ανατολή. Από εκεί ο Μεσσίας που θα βασιλεύει, θα φροντίζει για τα καλύτερα οφέλη κάθε χώρας, κάθε λαού και φυλής. Αντιπρόσωποι των εθνών θα συρρέουν τότε στην Ιερουσαλήμ, όχι για να διεξάγουν ιερούς πολέμους, αλλά για μάθουν την οδό της ειρήνης. Εκείνη την εποχή, οι άνθρωποι της Μέσης Ανατολής θα αφιερώσουν τη ζωή τους στον Δημιουργό τους. Οι Άραβες και οι Ισραηλινοί μαζί θα παραδώσουν τις ζωές τους σ’ έναν δίκαιο Θεό, εγκαταλείποντας τις στενές απόψεις τους, τις προκαταλήψεις τους και τα ατομιστικά τους ενδιαφέροντα. Τότε όλα τα έθνη της Μεσογείου τελικά θα ζουν ενωμένα μεταξύ τους και με όλον τον κόσμο, και το πιο σημαντικό, ενωμένα με τον Θεό. Η Μέση Ανατολή για μια ακόμα φορά θα γίνει γη της επαγγελίας, ένας τόπος που θα μεταδώσει την ειρήνη και την αληθινή πνευματικότητα σ’ όλον τον πλανήτη. Αλλά ένας τέτοιος ριζικός μετασχηματισμός θα απαιτήσει ένα νέο πνεύμα και μια νέα καρδιά (Ιερεμίας 31:31). Θα απαιτήσει μια νέα έκρηξη πνευματικής δύναμης και αγάπης που θα έρθει κατευθείαν από τον Θεό.Αυτό είναι που ο Ιησούς μάς έφερε στην πρώτη Του έλευση. Αυτό που άρχισε στη Βηθλεέμ και στη Ναζαρέτ θα απλωθεί σε όλον τον κόσμο, όταν ο αναστημένος Ιησούς επιστρέψει σ’ αυτή τη γη ως ο αληθινός Μεσσίας - Βασιλιάς!
[1] George Allen, Unwin, London, 1969, σ.324.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου