Το 320 π.Χ. ο Μ. Αλέξανδρος κατέκτησε την Ιουδαία και προχώρησε ανατολικά, όπου σύντομα έφτασε στις δυτικές όχθες του Ινδού ποταμού. Στο πέρασμά του άφησε βαθειά τα ίχνη του ελληνικού πολιτισμού και το κυριότερο: η ελληνική γλώσσα έγινε η κοινή γλώσσα όλων των εθνών της εποχής από τη Δύση μέχρι την Ανατολή. Το γεγονός αυτό δεν είναι άσχετο με το ότι η χριστιανική θρησκεία διαδόθηκε πολύ εύκολα, επειδή όλα τα γραπτά των Αποστόλων, εκτός από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, γράφτηκαν στα ελληνικά. Γύρω στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ., ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος προχώρησε στη μετάφραση της εβραϊκής Βίβλου και άλλων βιβλίων της εβραϊκής φιλολογίας, από Εβδομήντα σοφούς, για τη χρήση όλων όσων μιλούσαν την ελληνική γλώσσα.
Η Ιερουσαλήμ από πολύ νωρίς έγινε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλων των εθνών της περιοχής λόγω της στρατηγικής της θέσης, επειδή ακριβώς βρισκόταν στο σταυροδρόμι που ένωνε την Ανατολή με τη Δύση. Ο βασιλιάς Δαβίδ την έκτισε στο μέρος που βρίσκεται σήμερα, πάνω στο λόφο Σιών, στο κέντρο της Ιουδαίας, σε μια θέση που δεσπόζει σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Η αίγλη της πόλης συγκέντρωσε γρήγορα τη δύναμη όλου του Ισραήλ, που αρχικά ήταν διηρημένο σε 12 φυλές, μετά, στη διάρκεια της βασιλείας του Δαβίδ, ενώθηκε σ’ ένα έθνος, και αργότερα, στη διάρκεια της βασιλείας του Ροβοάμ, του γιου του Σολομώντα, διαιρέθηκε στα δύο βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα, μέχρι την καταστροφή του έθνους από τους Βαβυλώνιους τον 5ο αιώνα π.Χ.
Η ιστορία του Ισραήλ είναι ένα θαύμα επιβίωσης ενός λαού, μέσα από τους διαρκείς πολέμους και τους κατατρεγμούς, από τις καταστροφές και τις διώξεις.
Η εμφάνιση του Χριστού δημιουργεί μια νέα σελίδα στην ιστορία του κόσμου, γιατί η νέα θρησκεία βασίζεται και αυτή στην αποκάλυψη του εβραϊκού θρησκευτικού πανοράματος, όπως αυτό εκτίθεται στη Μωσαϊκή παρουσίαση του όρους Σινά και στις προφητείες των Προφητών του λαού Ισραήλ.
Τόσο η εμφάνιση όσο και η εξέλιξη του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Μουσουλμανισμού έχει σαν επίκεντρο την Ιερουσαλήμ και όλες την θεωρούν κοιτίδα των απαρχών και της ιστορίας τους.
Βέβαια, κάθε μια από τις τρεις αυτές θρησκείες έχει τη δική της θεώρηση του οντολογικού προβλήματος της γης (του ανθρώπινου δηλαδή προορισμού), αλλά όλες καταλήγουν στην παραδοχή ενός Θεού που ο χώρος της παρουσίας του είναι παγκόσμιος και η κυριαρχία του είναι απόλυτη μέσα στο Σύμπαν. Ενός Θεού που ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο και για το αιώνιο του μέλλον, όπως επίσης και γι’ αυτά που συμβαίνουν σ’ αυτόν τον κόσμο της επίγειας σταδιοδρομίας του.
Σκοπός της έκθεσης των σκέψεών μου δεν είναι ούτε η ανάλυση των δοξασιών της κάθε μιας από τις θρησκείες αυτές, ούτε η συγκριτική παρουσίασή τους.
Θα σταθούμε στον ιστορικό τους ρόλο μέσα στον χώρο της Γης της Υπόσχεσης. Επειδή, κατά κάποιο τρόπο, όχι μόνον ο Ισραήλ, αλλά και οι άλλες θρησκείες θεωρούν την Ιερουσαλήμ σαν το κέντρο της πνευματικής τους υπόστασης.
ΙΣΡΑΗΛ
Η Ιερουσαλήμ και ο Ναός του Κυρίου αποτελεί για το έθνος το σύμβολο της ενότητάς του, γιατί δεσπόζει η θρησκευτική και πολιτική ιδέα της Σιών, δηλαδή του πόθου για τη ξανασυγκέντρωση του λαού Ισραήλ και τη δημιουργία ενός κράτους που θα αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο για τον ταλαιπωρημένο εβραϊκό λαό.
ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΣ
Η εξάπλωση του Ισλάμ συμπίπτει με την εξασθένηση της χριστιανικής εκκλησίας, από τη διαίρεση και τη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων των μαρτύρων. Ήταν μια επανάσταση κατά της χριστιανικής ειδωλολατρίας της εποχής εκείνης. Στην Ιερουσαλήμ, την οποία οι Άραβες κατέκτησαν το 636 μ.Χ., χτίστηκαν πολλά τεμένη (mosk), όπως το τέμενος του Al – Aksa και μετέπειτα του Ομάρ, επάνω στο βράχο του όρους Μοριά, όπου ήταν χτισμένος ο Ναός του Σολομώντα.
Η Ιερουσαλήμ θεωρείτο από τους Μουσουλμάνους ένα από τα τρία πνευματικά κέντρα της παγκόσμιας λατρείας του Ισλάμ, κατά τα 500 χρόνια της κατοχής της από τους Άραβες, μαζί με τη Μέκα και τη Μεδίνα. Η επιλογή αυτή έγινε για λόγους πολιτικούς και γεωγραφικούς λόγω της σπουδαιότητας της θέσης της πόλης και για τη συντήρηση του πνεύματος του Παναραβισμού, που είναι έντονος στην πολιτική του Ισλάμ.
Η ύπαρξη των αραβικών κρατών γύρω από την Ιερουσαλήμ και η κατοχή, μέχρι το 1967, του ανατολικού τμήματος της πόλης από την Ιορδανία, δημιουργεί και συντηρεί ένα μόνιμο πρόβλημα ασφάλειας για το κράτος του Ισραήλ, που δυστυχώς δεν φαίνεται να βρίσκει τη λύση του στο εγγύς μέλλον, εφόσον το αραβικό μίσος συντηρείται επιμελώς από το παγκόσμιο Ισλάμ, που αποβλέπει στην εποχή που θα καταλάβει και πάλι όλα τα χαμένα αραβικά εδάφη, που με τόσο αίμα και θυσίες τους απέσπασε ο λαός Ισραήλ.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Ο χριστιανικός κόσμος, γενικά, αποβλέπει με φιλόστοργο μάτι στην προστασία του Ισραήλ και στη συντήρηση του έθνους αυτού πάνω στα εδάφη των προγόνων του, στη Γη της Υπόσχεσης του Θεού.
Ο χριστιανικός κόσμος γνωρίζει ότι η θρησκεία του βασίζεται στην αναλλοίωτη αλήθεια της αποκάλυψης του Θεού, όπως αυτή φανερώθηκε στον Αβραάμ και στους Πατριάρχες και στην αυθεντία του Νόμου του Κυρίου, όπως αυτός δόθηκε στον Μωυσή επάνω στο όρος Σινά. Ο ίδιος ο Χριστός λέει στον Ματθαίο: «Μη νομίσετε ότι ήρθα για να καταργήσω τον νόμο ή τους προφήτες. Δεν ήρθα να καταργήσω, αλλά να εκπληρώσω. Επειδή, σας διαβεβαιώνω, μέχρις ότου παρέλθει ο ουρανός και η γη, ένα γιώτα ή μια κεραία δεν θα παρέλθει από τον νόμο, έως ότου όλα εκπληρωθούν» (5:17).
Εξάλλου, ο χριστιανικός κόσμος δεν έχει πολιτικές βλέψεις πάνω στο χώρο της γης του Ισραήλ, αν κι αυτή είναι η κοιτίδα όπου χαράχτηκε η διδασκαλία του Χριστού.
Στην ιδέα της χριστιανικής πίστης δεσπόζει η πίστη της ζωής μετά θάνατο και του ουράνιου πολιτεύματος, κι όπως λέει ο συγγραφέας της επιστολής προς Εβραίους: «Επειδή, δεν έχουμε εδώ πόλη που παραμένει, αλλά τη μέλλουσα επιζητούμε» (13:14).
Αντίθετα, ο χριστιανικός κόσμος είδε με ευνοϊκό μάτι την αποκατάσταση του λαού Ισραήλ στη γη των Πατέρων του, σαν μια ακόμα επιβεβαίωση της αυθεντίας των Προφητών που την προείδαν.
Η πολιτική του νέου κράτους του Ισραήλ επάνω στο θέμα της αντιμετώπισης της ελευθερίας της λατρείας των διαφόρων θρησκειών στο χώρο της Ιερουσαλήμ, αλλά και των άλλων Βιβλικών περιοχών, κυριαρχείται από την ιδέα της παροχής πλήρους ελευθερίας και αδέσμευτης και ανεμπόδιστης άσκησης τόσο της λατρείας όσο και των επισκέψεων των διαφόρων σεβασμάτων της κάθε μιας θρησκείας, εφόσον βέβαια δεν προσβάλλεται η δημόσια τάξη.
Έτσι σήμερα, εκατομμύρια πιστών ανθρώπων, από τα πέρατα της γης, έρχονται στο Ισραήλ για να επισκεφτούν τις Βιβλικές τοποθεσίες και τους παρέχεται πλήρης ασφάλεια και ευκολία για την αγνή ικανοποίηση της ανάγκης να δουν, να σκύψουν και να περπατήσουν στη Γη της Υπόσχεσης, εκεί όπου ο ουράνιος Πατέρας μας αποκάλυψε τις αιώνιες προθέσεις Του για τον άνθρωπο.
Παρ’ όλα αυτά επέζησε και αυτό είναι ένα θαύμα. Πολλές φορές αναφέρεται στη Βίβλο, όπως για παράδειγμα, από τους προφήτες Ζαχαρία, Ιωήλ και άλλους. Είναι μια πόλη που δεν μπορούσε να πεθάνει και ανήκει σε μια χώρα που, αν και έμεινε σε λήθαργο για πολλούς αιώνες, ξαναγύρισε στη ζωή με δραματικό τρόπο. Αυτή η πόλη, που βρίσκεται στο κέντρο της Μ. Ανατολής, η οποία συνδέει τρεις ηπείρους, για πολλούς αιώνες είναι το κέντρο του θρησκευτικού κόσμου.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ
Στην Πεντάτευχο μια φορά αναφέρεται η Ιερουσαλήμ (Γένεση 14:18). Η εντολή να λατρεύσουν τον Θεό «στον τόπο που ο ΚΥΡΙΟΣ ο Θεός σας εκλέξει» δεν αναφέρει ειδικά την Ιερουσαλήμ. Η περικοπή της Γένεσης (22:2, 14) αναφέρει το όρος Μοριά, όπου πήγε ο Αβραάμ να θυσιάσει τον Ισαάκ. Επικρατεί η άποψη ότι εννοείται η μελλοντική θέση του Ναού. Η Ιερουσαλήμ, σαν η πόλη του βασιλιά και το κέντρο της λατρείας, αναφέρεται από τα χρόνια του Δαβίδ (Β' Σαμουήλ κεφ.5-6). Κατά την πρώτη περίοδο του Ναού, το όρος είχε το όνομα Σιών και ολόκληρη η πόλη πολλές φορές αναφερόταν ως Σιών (Α' Βασιλέων 8:1, Ησαΐας 1:27). Η υπόσχεση του Θεού για μια αιώνια δυναστεία (Β' Σαμουήλ 7:16), που ανακοίνωσε ο Νάθαν στον Δαβίδ, σχετικά με την επιθυμία του βασιλιά να χτίσει ναό στην Ιερουσαλήμ, σήμαινε για τους Εβραίους ότι η πόλη θα παρέμενε ένα αιώνιο βασιλικό και πνευματικό κέντρο.
Στον κολοφώνα της δόξας της έφτασε, όταν ήταν βασιλιάς ο Σολομών. Αν και παρήκμασε μετά από τη διαίρεση των δύο βασιλείων, έμεινε κέντρο της εβραϊκής λατρείας μέχρι τη Βαβυλωνιακή εξορία. Όταν επέστρεψαν, αποκατέστησαν και πάλι το Ναό και μέχρι το 70 μ.Χ. κάθε Ιουδαίος προσπαθούσε να βρίσκεται στην πόλη κατά τις μεγαλύτερες γιορτές. Ο Ιερεμίας (3:17) προλέγει ότι στο μέλλον η Ιερουσαλήμ θα ονομαστεί «θρόνος του ΚΥΡΙΟΥ», σύμβολο της θείας δικαιοσύνης. Το μεγαλείο και η λαμπρότητα της πόλης περιγράφονται στη Βίβλο με μεγαλοπρεπείς ποιητικές εικόνες. Στον Ψαλμό αναφέρεται: «Ωραίο κατά τη θέση, χαρά ολόκληρης της γης, είναι το όρος Σιών... η πόλη του μεγάλου βασιλιά» (48:2). Στο Άσμα Ασμάτων, η «αγαπημένη» παρομοιάζεται με την Ιερουσαλήμ, που συμβολίζει την ομορφιά και τη χάρη: «Είσαι ωραία αγαπημένη μου... χαριτωμένη σαν την Ιερουσαλήμ» (6:4). Στους Ψαλμούς των Αναβαθμών (122, 125 και 132) οι προσκυνητές εξυμνούν την Ιερουσαλήμ με μεγαλοπρεπείς εκφράσεις, όπως και οι προφήτες.
Η τελετή του Πάσχα κλείνει με την προσευχή: «Τον επόμενο χρόνο στην Ιερουσαλήμ». Στις τελετές της κηδείας οι Εβραίοι δίνουν μεγάλη έμφαση στην Ιερουσαλήμ και αν δεν μπορούν να ενταφιαστούν εκεί, τοποθετείται τουλάχιστον πάνω στα μάτια τους ένα σακούλι με χώμα από την ιερή πόλη και θάβονται με το πρόσωπο προς την Ανατολή.
Με την προσδοκία ότι ο Μεσσίας θα εμφανιστεί πρώτα στο όρος των Ελαιών, το έχουν γεμίσει με τάφους, για να είναι οι πρώτοι που θα τον χαιρετήσουν. Η λειτουργία των Εβραίων, όπως και η λογοτεχνία τους, αποπνέουν μια παθητική νοσταλγία για την Ιερουσαλήμ. Η προσευχή τους, η Αμιντά, που επαναλαμβάνεται τρεις φορές την ημέρα, περιλαμβάνει μια ευλογία αφιερωμένη στην Ιερουσαλήμ, ενώ 6 από τις 9 στροφές του ύμνου που ψάλλεται την Παρασκευή το βράδυ για την υποδοχή του Σαββάτου, εκφράζουν τη λαχτάρα για την Ιερουσαλήμ. Ακόμα και σήμερα ο μεγαλύτερος πόθος των Εβραίων είναι να επισκεφτούν την Ιερουσαλήμ, αν και λίγοι μέσα στους αιώνες το κατόρθωσαν. Το πιο ιερό μέρος της γης για τους Εβραίους είναι ό,τι απέμεινε από το τείχος που υποστήριζε τον Ναό. Τα ποιήματα και οι προσευχές για την Ιερουσαλήμ εκφράζουν τους πόθους και την αγάπη όλου του λαού για την πόλη και δείχνουν ότι σε όλους τους αιώνες η Ιερουσαλήμ παρέμεινε στο κέντρο της εβραϊκής λατρείας και σκέψης.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟ
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
Πάντως, η μοναδικότητα της πόλης προκαλεί μερικά ερωτήματα, που ποτέ δεν έπαυσαν να διαιρούν και να προβληματίζουν τους Χριστιανούς θεολόγους: Πρέπει, δηλαδή, να πάρουμε κατά γράμμα τις αξιώσεις και υποσχέσεις του Χριστού για την πόλη; Πώς μπορεί να είναι η Ιερουσαλήμ η «κατ’ εξοχήν» Αγία πόλη, χωρίς να είναι η έδρα της Εκκλησίας; Πώς μπορεί να γίνεται εκμετάλλευση του γοήτρου της πόλης προς το συμφέρον μιας ιδιαίτερης Εκκλησίας ή ενός ιδιαίτερου έθνους; Και διάφορα άλλα τέτοια ερωτήματα. Αυτά παρουσιάστηκαν σε κάθε μια από τις κύριες περιόδους που ήταν η πόλη στα χριστιανικά χέρια. Πρώτη ήταν η περίοδος του 2ου και 3ου αιώνα, που ονομάζεται Χρυσός αιώνας, μετά η αυτοκρατορική περίοδος από τον Μ. Κωνσταντίνο μέχρι τον Ιουστινιανό, η περίοδος του Καρλομάγνου, η περίοδος των Σταυροφοριών, η εποχή που ήταν «υπό την κηδεμονία» των Μεγάλων Δυνάμεων μέχρι την εποχή που ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ. Τα πρώτα χρόνια επικρατούσε η κατά γράμμα ερμηνεία για το όραμα της Νέας Ιερουσαλήμ, αλλά καθώς δεν ερχόταν ο Κύριος και οι αιώνες κυλούσαν, η κατά γράμμα ερμηνεία υποχωρούσε και η φυσική προσήλωση στους τόπους που συνδέονταν με την τελευταία εβδομάδα της επίγειας ζωής του Κυρίου αυξανόταν. Την εποχή του Καρλομάγνου, με την προστασία του αυξήθηκε ο αριθμός των προσκυνητών και πλούσιες δωρεές γίνονταν από τους ευσεβείς. Οι Σταυροφορίες προκάλεσαν πάλι το ενδιαφέρον για την πόλη και τέλος επικράτησε μια συνεννόηση για τη συνύπαρξη με τις άλλες δύο χριστιανικές ομολογίες.
Με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ δημιουργήθηκαν και πάλι προβλήματα. Οι νίκες του Ισραήλ το 1948, 1956 και 1967 είτε ήταν ευχάριστες είτε δυσάρεστες για τη χριστιανική εκκλησία, ανάλογα με ποια άποψη δεχόταν κανείς από τις εξής δύο:
α) Η παράδοση των εκκλησιαστικών Πατέρων και μερικών Ομολογιών από τους Αναμορφωτές, που ανανέωσε ο A.Toynbee, θεωρούσαν μια εβραϊκή Ιερουσαλήμ σαν έναν αναχρονισμό χωρίς ελπίδα πραγματοποίησης και δεν ταύτιζαν το αρχαίο Ισραήλ με το νέο Ισραήλ. Η άποψη αυτή στηριζόταν στη θεωρία της Αντικατάστασης, μια θεωρία δηλαδή που ισχυρίζεται ότι η Εκκλησία αντικατέστησε τον Ισραήλ στα σχέδια του Θεού και ότι μόνον οι Χριστιανοί μπορούσαν να είναι οι νόμιμοι κληρονόμοι της αληθινής διαθήκης και της Αγίας πόλης.
β) Στους Χριστιανούς που στηρίζονται στη Βίβλο, σε όποια Ομολογία κι αν ανήκουν, η επιτυχία του Ισραήλ ανανέωσε περισσότερο ή λιγότερο την ελπίδα και το ενδιαφέρον στην κατά γράμμα εκπλήρωση της Βιβλικής προφητείας. Αυτοί βλέπουν τις επιτυχίες του Ισραήλ σαν βήματα προς την εκπλήρωση της εσχατολογικής προφητείας προς τον Αβραάμ (Γένεση 15:18).
Είδαμε γιατί η Ιερουσαλήμ έχει τόση σημασία για τις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Για τον Εβραίο είναι σημείο της αξιοπιστίας του Θεού. Για τον Μουσουλμάνο είναι ο τόπος από όπου, σύμφωνα με την παράδοσή του, αναλήφθηκε ο Μωάμεθ. Για τον Χριστιανό ο τόπος όπου σταυρώθηκε ο Χριστός. Αλλά γιατί να έχει τόση σημασία αυτή ειδικά η πόλη; Είναι βέβαια το κέντρο του κόσμου, το μέρος που χωρίζει τρεις ηπείρους, αλλά δεν έχει φυσικό πλούτο. Δεν βρίσκεται κοντά σε καμιά μεγάλη εμπορική οδό, αλλά ψηλά στους λόφους της Ιουδαίας. Δεν υπάρχει φυσική αιτία.
Όπως ο Θεός στην έρημο είπε στον λαό Του ότι, αν φτιάξουν σύμφωνα με τα σχέδιά Του μια σκηνή και ένα ιλαστήριο, θα εμφανιστεί σ’ αυτούς (Έξοδος 25:8, 29:42-43), έτσι φανέρωσε έναν τόπο της παρουσίας Του. Η Ιερουσαλήμ είναι η πόλη του Μεγάλου Βασιλιά, όπου ευδόκησε ο Κύριος να θέσει το όνομά Του. Οι πιστοί καταλαβαίνουν καλά ότι αυτό συμβολίζει την Ουράνια Ιερουσαλήμ που θα κατεβεί από τον Θεό από τον ουρανό στους έσχατους καιρούς (Αποκάλυψη 21:2). Δεν είναι περίεργο ότι ο Ησαΐας με τον προφητικό του ζήλο γράφει: «...όσοι ανακαλείτε τον ΚΥΡΙΟ, μη φυλάγετε σιωπή. Και μη δίνετε σ’ αυτόν ανάπαυση, μέχρις ότου συστήσει, και μέχρις ότου κάνει την Ιερουσαλήμ αίνεση επάνω στη γη» (62:5-7). Η Ιερουσαλήμ είναι ο τόπος όπου θα επιστρέψει ο Κύριος στη Β' Έλευσή Του και όσοι πιστεύουν στην αλήθεια ότι ο Θεός είναι Ένας, βλέπουν ότι η Ιερουσαλήμ προεικονίζει τον Ουρανό.
Η Ιερουσαλήμ από πολύ νωρίς έγινε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλων των εθνών της περιοχής λόγω της στρατηγικής της θέσης, επειδή ακριβώς βρισκόταν στο σταυροδρόμι που ένωνε την Ανατολή με τη Δύση. Ο βασιλιάς Δαβίδ την έκτισε στο μέρος που βρίσκεται σήμερα, πάνω στο λόφο Σιών, στο κέντρο της Ιουδαίας, σε μια θέση που δεσπόζει σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Η αίγλη της πόλης συγκέντρωσε γρήγορα τη δύναμη όλου του Ισραήλ, που αρχικά ήταν διηρημένο σε 12 φυλές, μετά, στη διάρκεια της βασιλείας του Δαβίδ, ενώθηκε σ’ ένα έθνος, και αργότερα, στη διάρκεια της βασιλείας του Ροβοάμ, του γιου του Σολομώντα, διαιρέθηκε στα δύο βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα, μέχρι την καταστροφή του έθνους από τους Βαβυλώνιους τον 5ο αιώνα π.Χ.
Η ιστορία του Ισραήλ είναι ένα θαύμα επιβίωσης ενός λαού, μέσα από τους διαρκείς πολέμους και τους κατατρεγμούς, από τις καταστροφές και τις διώξεις.
Η εμφάνιση του Χριστού δημιουργεί μια νέα σελίδα στην ιστορία του κόσμου, γιατί η νέα θρησκεία βασίζεται και αυτή στην αποκάλυψη του εβραϊκού θρησκευτικού πανοράματος, όπως αυτό εκτίθεται στη Μωσαϊκή παρουσίαση του όρους Σινά και στις προφητείες των Προφητών του λαού Ισραήλ.
Τόσο η εμφάνιση όσο και η εξέλιξη του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Μουσουλμανισμού έχει σαν επίκεντρο την Ιερουσαλήμ και όλες την θεωρούν κοιτίδα των απαρχών και της ιστορίας τους.
Βέβαια, κάθε μια από τις τρεις αυτές θρησκείες έχει τη δική της θεώρηση του οντολογικού προβλήματος της γης (του ανθρώπινου δηλαδή προορισμού), αλλά όλες καταλήγουν στην παραδοχή ενός Θεού που ο χώρος της παρουσίας του είναι παγκόσμιος και η κυριαρχία του είναι απόλυτη μέσα στο Σύμπαν. Ενός Θεού που ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο και για το αιώνιο του μέλλον, όπως επίσης και γι’ αυτά που συμβαίνουν σ’ αυτόν τον κόσμο της επίγειας σταδιοδρομίας του.
Σκοπός της έκθεσης των σκέψεών μου δεν είναι ούτε η ανάλυση των δοξασιών της κάθε μιας από τις θρησκείες αυτές, ούτε η συγκριτική παρουσίασή τους.
Θα σταθούμε στον ιστορικό τους ρόλο μέσα στον χώρο της Γης της Υπόσχεσης. Επειδή, κατά κάποιο τρόπο, όχι μόνον ο Ισραήλ, αλλά και οι άλλες θρησκείες θεωρούν την Ιερουσαλήμ σαν το κέντρο της πνευματικής τους υπόστασης.
ΙΣΡΑΗΛ
Η Ιερουσαλήμ είναι η πρωτεύουσα του εβραϊκού έθνους από την εποχή του Δαβίδ (1000 π.Χ.). Η οικοδόμηση του Ναού από τον βασιλιά Σολομώντα, γιο του Δαβίδ, την κατέστησε το επίκεντρο της λατρείας του λαού Ισραήλ. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι, σύμφωνα με τη Μωσαϊκή εντολή, η λατρεία του Κυρίου γίνεται στον Ναό, όπου ο Αρχιερέας προσφέρει το αίμα των θυσιών στον Θεό μια φορά το χρόνο στα Άγια των Αγίων, στο εσωτερικό της Σκηνής του Μαρτυρίου και κάνει τις θυσίες για την απολύτρωση από τις αμαρτίες υπέρ του λαού, τότε, η παρουσία και η ύπαρξη του ναού, στο χώρο όπου χτίστηκε ο αρχικός, είναι ζήτημα σοβαρό για την εκπλήρωση των ονείρων του έθνους, που αποβλέπει στην ημέρα που θα δει την ανάσταση της πεσμένης Σκηνής του Δαβίδ.
Η Ιερουσαλήμ και ο Ναός του Κυρίου αποτελεί για το έθνος το σύμβολο της ενότητάς του, γιατί δεσπόζει η θρησκευτική και πολιτική ιδέα της Σιών, δηλαδή του πόθου για τη ξανασυγκέντρωση του λαού Ισραήλ και τη δημιουργία ενός κράτους που θα αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο για τον ταλαιπωρημένο εβραϊκό λαό.
ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΣ
Δημιουργήθηκε από τη διδασκαλία του Μωάμεθ, τον 6ο αιώνα μ.Χ., ο οποίος εντυπωσιάστηκε καθώς μελετούσε τις δύο θρησκείες της αποκάλυψης και δανείστηκε στοιχεία και από τις δυο. Είναι θρησκεία μονοθεϊστική, πιστεύει στην ηθική συμπεριφορά των ανθρώπων και στην αποδοχή τους από τη θεία κρίση. Είναι όμως θρησκεία μίσους, διαδόθηκε με το ξίφος, ενθάρρυνε τη σκλαβιά, την πολυγαμία και τον εξανδραποδισμό της γυναίκας.
Η εξάπλωση του Ισλάμ συμπίπτει με την εξασθένηση της χριστιανικής εκκλησίας, από τη διαίρεση και τη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων των μαρτύρων. Ήταν μια επανάσταση κατά της χριστιανικής ειδωλολατρίας της εποχής εκείνης. Στην Ιερουσαλήμ, την οποία οι Άραβες κατέκτησαν το 636 μ.Χ., χτίστηκαν πολλά τεμένη (mosk), όπως το τέμενος του Al – Aksa και μετέπειτα του Ομάρ, επάνω στο βράχο του όρους Μοριά, όπου ήταν χτισμένος ο Ναός του Σολομώντα.
Η Ιερουσαλήμ θεωρείτο από τους Μουσουλμάνους ένα από τα τρία πνευματικά κέντρα της παγκόσμιας λατρείας του Ισλάμ, κατά τα 500 χρόνια της κατοχής της από τους Άραβες, μαζί με τη Μέκα και τη Μεδίνα. Η επιλογή αυτή έγινε για λόγους πολιτικούς και γεωγραφικούς λόγω της σπουδαιότητας της θέσης της πόλης και για τη συντήρηση του πνεύματος του Παναραβισμού, που είναι έντονος στην πολιτική του Ισλάμ.
Η ύπαρξη των αραβικών κρατών γύρω από την Ιερουσαλήμ και η κατοχή, μέχρι το 1967, του ανατολικού τμήματος της πόλης από την Ιορδανία, δημιουργεί και συντηρεί ένα μόνιμο πρόβλημα ασφάλειας για το κράτος του Ισραήλ, που δυστυχώς δεν φαίνεται να βρίσκει τη λύση του στο εγγύς μέλλον, εφόσον το αραβικό μίσος συντηρείται επιμελώς από το παγκόσμιο Ισλάμ, που αποβλέπει στην εποχή που θα καταλάβει και πάλι όλα τα χαμένα αραβικά εδάφη, που με τόσο αίμα και θυσίες τους απέσπασε ο λαός Ισραήλ.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Ο χριστιανικός κόσμος, γενικά, αποβλέπει με φιλόστοργο μάτι στην προστασία του Ισραήλ και στη συντήρηση του έθνους αυτού πάνω στα εδάφη των προγόνων του, στη Γη της Υπόσχεσης του Θεού.
Ο χριστιανικός κόσμος γνωρίζει ότι η θρησκεία του βασίζεται στην αναλλοίωτη αλήθεια της αποκάλυψης του Θεού, όπως αυτή φανερώθηκε στον Αβραάμ και στους Πατριάρχες και στην αυθεντία του Νόμου του Κυρίου, όπως αυτός δόθηκε στον Μωυσή επάνω στο όρος Σινά. Ο ίδιος ο Χριστός λέει στον Ματθαίο: «Μη νομίσετε ότι ήρθα για να καταργήσω τον νόμο ή τους προφήτες. Δεν ήρθα να καταργήσω, αλλά να εκπληρώσω. Επειδή, σας διαβεβαιώνω, μέχρις ότου παρέλθει ο ουρανός και η γη, ένα γιώτα ή μια κεραία δεν θα παρέλθει από τον νόμο, έως ότου όλα εκπληρωθούν» (5:17).
Εξάλλου, ο χριστιανικός κόσμος δεν έχει πολιτικές βλέψεις πάνω στο χώρο της γης του Ισραήλ, αν κι αυτή είναι η κοιτίδα όπου χαράχτηκε η διδασκαλία του Χριστού.
Στην ιδέα της χριστιανικής πίστης δεσπόζει η πίστη της ζωής μετά θάνατο και του ουράνιου πολιτεύματος, κι όπως λέει ο συγγραφέας της επιστολής προς Εβραίους: «Επειδή, δεν έχουμε εδώ πόλη που παραμένει, αλλά τη μέλλουσα επιζητούμε» (13:14).
Αντίθετα, ο χριστιανικός κόσμος είδε με ευνοϊκό μάτι την αποκατάσταση του λαού Ισραήλ στη γη των Πατέρων του, σαν μια ακόμα επιβεβαίωση της αυθεντίας των Προφητών που την προείδαν.
Η πολιτική του νέου κράτους του Ισραήλ επάνω στο θέμα της αντιμετώπισης της ελευθερίας της λατρείας των διαφόρων θρησκειών στο χώρο της Ιερουσαλήμ, αλλά και των άλλων Βιβλικών περιοχών, κυριαρχείται από την ιδέα της παροχής πλήρους ελευθερίας και αδέσμευτης και ανεμπόδιστης άσκησης τόσο της λατρείας όσο και των επισκέψεων των διαφόρων σεβασμάτων της κάθε μιας θρησκείας, εφόσον βέβαια δεν προσβάλλεται η δημόσια τάξη.
Έτσι σήμερα, εκατομμύρια πιστών ανθρώπων, από τα πέρατα της γης, έρχονται στο Ισραήλ για να επισκεφτούν τις Βιβλικές τοποθεσίες και τους παρέχεται πλήρης ασφάλεια και ευκολία για την αγνή ικανοποίηση της ανάγκης να δουν, να σκύψουν και να περπατήσουν στη Γη της Υπόσχεσης, εκεί όπου ο ουράνιος Πατέρας μας αποκάλυψε τις αιώνιες προθέσεις Του για τον άνθρωπο.
Ιερουσαλήμ και οι άλλες θρησκείες
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣΗ Ιερουσαλήμ έχει την πιο περιπετειώδη ιστορία από τις περισσότερες πόλεις του κόσμου. Πρώτη φορά αναφέρεται πριν από 3.500 χρόνια, όταν ο βασιλιάς της, ο Μελχισεδέκ, ευλόγησε τον Αβραάμ, μετά τη μάχη των βασιλέων (Γένεση 14:18-19). Μέσα στους αιώνες έγινε πολύ γνωστή στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου και βρίσκεται ακόμα στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Επέζησε από πολλές φημισμένες αρχαίες πρωτεύουσες και θα διατηρήσει τη φήμη της και όταν το Λονδίνο, το Παρίσι και η Νέα Υόρκη θα ακολουθήσουν στην αφάνεια άλλες μεγάλες πρωτεύουσες. Με τους φυσικούς νόμους θα έπρεπε εδώ και πολλά χρόνια να είχε ξεχαστεί. Έχει αναστατώσει τον κόσμο στο παρελθόν και εξακολουθεί να το κάνει. Καμιά πόλη δεν δοκίμασε τέτοια ερήμωση και αιματοχυσία. Στην ιστορία της υπέστη 40 πολιορκίες, 32 καταστροφές, 5 φορές ξαναγεννήθηκε από την τέφρα της και 20 φορές άλλαξε αφεντικά. Αντιμετώπισε τρεις πολέμους τα τελευταία 30 χρόνια.
Παρ’ όλα αυτά επέζησε και αυτό είναι ένα θαύμα. Πολλές φορές αναφέρεται στη Βίβλο, όπως για παράδειγμα, από τους προφήτες Ζαχαρία, Ιωήλ και άλλους. Είναι μια πόλη που δεν μπορούσε να πεθάνει και ανήκει σε μια χώρα που, αν και έμεινε σε λήθαργο για πολλούς αιώνες, ξαναγύρισε στη ζωή με δραματικό τρόπο. Αυτή η πόλη, που βρίσκεται στο κέντρο της Μ. Ανατολής, η οποία συνδέει τρεις ηπείρους, για πολλούς αιώνες είναι το κέντρο του θρησκευτικού κόσμου.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ
Στην Πεντάτευχο μια φορά αναφέρεται η Ιερουσαλήμ (Γένεση 14:18). Η εντολή να λατρεύσουν τον Θεό «στον τόπο που ο ΚΥΡΙΟΣ ο Θεός σας εκλέξει» δεν αναφέρει ειδικά την Ιερουσαλήμ. Η περικοπή της Γένεσης (22:2, 14) αναφέρει το όρος Μοριά, όπου πήγε ο Αβραάμ να θυσιάσει τον Ισαάκ. Επικρατεί η άποψη ότι εννοείται η μελλοντική θέση του Ναού. Η Ιερουσαλήμ, σαν η πόλη του βασιλιά και το κέντρο της λατρείας, αναφέρεται από τα χρόνια του Δαβίδ (Β' Σαμουήλ κεφ.5-6). Κατά την πρώτη περίοδο του Ναού, το όρος είχε το όνομα Σιών και ολόκληρη η πόλη πολλές φορές αναφερόταν ως Σιών (Α' Βασιλέων 8:1, Ησαΐας 1:27). Η υπόσχεση του Θεού για μια αιώνια δυναστεία (Β' Σαμουήλ 7:16), που ανακοίνωσε ο Νάθαν στον Δαβίδ, σχετικά με την επιθυμία του βασιλιά να χτίσει ναό στην Ιερουσαλήμ, σήμαινε για τους Εβραίους ότι η πόλη θα παρέμενε ένα αιώνιο βασιλικό και πνευματικό κέντρο.
Στον κολοφώνα της δόξας της έφτασε, όταν ήταν βασιλιάς ο Σολομών. Αν και παρήκμασε μετά από τη διαίρεση των δύο βασιλείων, έμεινε κέντρο της εβραϊκής λατρείας μέχρι τη Βαβυλωνιακή εξορία. Όταν επέστρεψαν, αποκατέστησαν και πάλι το Ναό και μέχρι το 70 μ.Χ. κάθε Ιουδαίος προσπαθούσε να βρίσκεται στην πόλη κατά τις μεγαλύτερες γιορτές. Ο Ιερεμίας (3:17) προλέγει ότι στο μέλλον η Ιερουσαλήμ θα ονομαστεί «θρόνος του ΚΥΡΙΟΥ», σύμβολο της θείας δικαιοσύνης. Το μεγαλείο και η λαμπρότητα της πόλης περιγράφονται στη Βίβλο με μεγαλοπρεπείς ποιητικές εικόνες. Στον Ψαλμό αναφέρεται: «Ωραίο κατά τη θέση, χαρά ολόκληρης της γης, είναι το όρος Σιών... η πόλη του μεγάλου βασιλιά» (48:2). Στο Άσμα Ασμάτων, η «αγαπημένη» παρομοιάζεται με την Ιερουσαλήμ, που συμβολίζει την ομορφιά και τη χάρη: «Είσαι ωραία αγαπημένη μου... χαριτωμένη σαν την Ιερουσαλήμ» (6:4). Στους Ψαλμούς των Αναβαθμών (122, 125 και 132) οι προσκυνητές εξυμνούν την Ιερουσαλήμ με μεγαλοπρεπείς εκφράσεις, όπως και οι προφήτες.
Η τελετή του Πάσχα κλείνει με την προσευχή: «Τον επόμενο χρόνο στην Ιερουσαλήμ». Στις τελετές της κηδείας οι Εβραίοι δίνουν μεγάλη έμφαση στην Ιερουσαλήμ και αν δεν μπορούν να ενταφιαστούν εκεί, τοποθετείται τουλάχιστον πάνω στα μάτια τους ένα σακούλι με χώμα από την ιερή πόλη και θάβονται με το πρόσωπο προς την Ανατολή.
Με την προσδοκία ότι ο Μεσσίας θα εμφανιστεί πρώτα στο όρος των Ελαιών, το έχουν γεμίσει με τάφους, για να είναι οι πρώτοι που θα τον χαιρετήσουν. Η λειτουργία των Εβραίων, όπως και η λογοτεχνία τους, αποπνέουν μια παθητική νοσταλγία για την Ιερουσαλήμ. Η προσευχή τους, η Αμιντά, που επαναλαμβάνεται τρεις φορές την ημέρα, περιλαμβάνει μια ευλογία αφιερωμένη στην Ιερουσαλήμ, ενώ 6 από τις 9 στροφές του ύμνου που ψάλλεται την Παρασκευή το βράδυ για την υποδοχή του Σαββάτου, εκφράζουν τη λαχτάρα για την Ιερουσαλήμ. Ακόμα και σήμερα ο μεγαλύτερος πόθος των Εβραίων είναι να επισκεφτούν την Ιερουσαλήμ, αν και λίγοι μέσα στους αιώνες το κατόρθωσαν. Το πιο ιερό μέρος της γης για τους Εβραίους είναι ό,τι απέμεινε από το τείχος που υποστήριζε τον Ναό. Τα ποιήματα και οι προσευχές για την Ιερουσαλήμ εκφράζουν τους πόθους και την αγάπη όλου του λαού για την πόλη και δείχνουν ότι σε όλους τους αιώνες η Ιερουσαλήμ παρέμεινε στο κέντρο της εβραϊκής λατρείας και σκέψης.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟ
Οι Μουσουλμάνοι έρχονται δεύτεροι από άποψη πληθυσμού στην Ιερουσαλήμ. Κατά την άποψή τους, τρία είναι τα σπουδαιότερα κατά σειρά ιερότητας τεμένη: η Καάμπα στη Μέκκα, το τέμενος του Μωάμεθ στη Μεδίνα και αυτό που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ. Το Κοράνι αναφέρει για τη νυχτερινή πορεία του Μωάμεθ προς την Ιερουσαλήμ. Στην αρχή της αποστολής του προσευχήθηκε με το πρόσωπο στραμμένο προς την Ιερουσαλήμ και είναι πιθανόν ότι το έκανε αυτό και μετά από τη φυγή του, «εγίρα», προς τη Μεδίνα. Πάντως, όταν απέτυχε να παρασύρει τους Εβραίους στη θρησκεία του, διέταξε να κυριευθεί η πόλη και άλλαξε η κατεύθυνση της προσευχής: τώρα έπρεπε να γίνεται προς τη Μέκκα και την Καάμπα. Παρά την αλλαγή αυτή, η Ιερουσαλήμ κράτησε την ιερότητά της για τους Μουσουλμάνους. Υπάρχουν ρητά (υποτίθεται του Μωάμεθ) που αποδίδουν μεγάλη αξία σε προσευχή που λέγεται στην Ιερουσαλήμ. Οι μουσουλμανικές παραδόσεις βεβαιώνουν ότι ο Ιερός Βράχος είναι ακριβώς κάτω από το θρόνο του Αλλάχ και πάνω από το Σπήλαιο των Πνευμάτων, όπου όλες οι ψυχές των νεκρών συγκεντρώνονται δυο φορές την εβδομάδα. Ακόμα συνδέουν την πόλη με την τελική ημέρα της κρίσης και διδάσκουν ότι ο άγγελος του θανάτου, Ισραφίλ, θα σαλπίσει τρεις φορές με την κερατίνη σάλπιγγα, ενώ θα στέκεται πάνω στο βράχο και ότι αυτό θα γίνει αφού η Καάμπα έρθει να επισκεφτεί το τέμενος της Ιερουσαλήμ. Λέγουν ακόμα ότι από αυτό το όρος αναλήφθηκε ο Μωάμεθ. Πιστεύουν ότι το να ζει κανείς στην πόλη αυτή εξαγνίζει την ψυχή του και βοηθάει στην προετοιμασία για το θάνατο. Οι πιστοί Μουσουλμάνοι, όπως και οι Εβραίοι, ποθούν να θαφτούν στο Όρος των Ελαιών. Η αγάπη για την πόλη και τα ιερά της αυξήθηκε όταν προσωρινά την έχασαν από τους Σταυροφόρους και η πόλη είναι ένα από τα τρία μέρη που οι ευσεβείς Μουσουλμάνοι πρέπει να επισκεφτούν στη διάρκεια της ζωής τους. Αυτό εξηγεί τη συρροή Μουσουλμάνων προσκυνητών στην πόλη, που συνεχίζεται ακόμα και στην ταραγμένη εποχή μας.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
Το χριστιανικό ενδιαφέρον για την Ιερουσαλήμ ξεκινά από την αρχαία αντίληψη για την ιερότητα του φυσικού και πνευματικού αυτού κέντρου του κόσμου, από όπου άρχισε η ιστορία και όπου θα φτάσει στην κατάληξή της. Κατά τη Βίβλο, η Ιερουσαλήμ οφείλει την αρχή της κατ’ ευθείαν στον Θεό. Ο Κύριος διάλεξε την πόλη και οι 2.000 περίπου παραπομπές στη Βίβλο γι’ αυτήν εξασφαλίζουν μια ιδιαίτερη θέση για την Ιερουσαλήμ στη σκέψη των Χριστιανών. Αυτοί αποτελούν το μικρότερο μέρος των κατοίκων της και είναι μεταξύ τους χωρισμένοι, αλλά είναι και οι πιο πολύ προσηλωμένοι στην πόλη. Από την επιστροφή του Μ. Κωνσταντίνου κτίστηκαν πολλοί Ναοί και πολλά ιερά που γεμίζουν την πόλη. Η ιδέα ενός ομφαλού του κόσμου ήταν γνωστή στους κατοίκους της περιοχής από την αρχαιότητα, ώστε όταν έγιναν Χριστιανοί δεν δυσκολεύτηκαν να δεχτούν τη μεγάλη εσχατολογική σημασία της Ιερουσαλήμ.
Πάντως, η μοναδικότητα της πόλης προκαλεί μερικά ερωτήματα, που ποτέ δεν έπαυσαν να διαιρούν και να προβληματίζουν τους Χριστιανούς θεολόγους: Πρέπει, δηλαδή, να πάρουμε κατά γράμμα τις αξιώσεις και υποσχέσεις του Χριστού για την πόλη; Πώς μπορεί να είναι η Ιερουσαλήμ η «κατ’ εξοχήν» Αγία πόλη, χωρίς να είναι η έδρα της Εκκλησίας; Πώς μπορεί να γίνεται εκμετάλλευση του γοήτρου της πόλης προς το συμφέρον μιας ιδιαίτερης Εκκλησίας ή ενός ιδιαίτερου έθνους; Και διάφορα άλλα τέτοια ερωτήματα. Αυτά παρουσιάστηκαν σε κάθε μια από τις κύριες περιόδους που ήταν η πόλη στα χριστιανικά χέρια. Πρώτη ήταν η περίοδος του 2ου και 3ου αιώνα, που ονομάζεται Χρυσός αιώνας, μετά η αυτοκρατορική περίοδος από τον Μ. Κωνσταντίνο μέχρι τον Ιουστινιανό, η περίοδος του Καρλομάγνου, η περίοδος των Σταυροφοριών, η εποχή που ήταν «υπό την κηδεμονία» των Μεγάλων Δυνάμεων μέχρι την εποχή που ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ. Τα πρώτα χρόνια επικρατούσε η κατά γράμμα ερμηνεία για το όραμα της Νέας Ιερουσαλήμ, αλλά καθώς δεν ερχόταν ο Κύριος και οι αιώνες κυλούσαν, η κατά γράμμα ερμηνεία υποχωρούσε και η φυσική προσήλωση στους τόπους που συνδέονταν με την τελευταία εβδομάδα της επίγειας ζωής του Κυρίου αυξανόταν. Την εποχή του Καρλομάγνου, με την προστασία του αυξήθηκε ο αριθμός των προσκυνητών και πλούσιες δωρεές γίνονταν από τους ευσεβείς. Οι Σταυροφορίες προκάλεσαν πάλι το ενδιαφέρον για την πόλη και τέλος επικράτησε μια συνεννόηση για τη συνύπαρξη με τις άλλες δύο χριστιανικές ομολογίες.
Με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ δημιουργήθηκαν και πάλι προβλήματα. Οι νίκες του Ισραήλ το 1948, 1956 και 1967 είτε ήταν ευχάριστες είτε δυσάρεστες για τη χριστιανική εκκλησία, ανάλογα με ποια άποψη δεχόταν κανείς από τις εξής δύο:
α) Η παράδοση των εκκλησιαστικών Πατέρων και μερικών Ομολογιών από τους Αναμορφωτές, που ανανέωσε ο A.Toynbee, θεωρούσαν μια εβραϊκή Ιερουσαλήμ σαν έναν αναχρονισμό χωρίς ελπίδα πραγματοποίησης και δεν ταύτιζαν το αρχαίο Ισραήλ με το νέο Ισραήλ. Η άποψη αυτή στηριζόταν στη θεωρία της Αντικατάστασης, μια θεωρία δηλαδή που ισχυρίζεται ότι η Εκκλησία αντικατέστησε τον Ισραήλ στα σχέδια του Θεού και ότι μόνον οι Χριστιανοί μπορούσαν να είναι οι νόμιμοι κληρονόμοι της αληθινής διαθήκης και της Αγίας πόλης.
β) Στους Χριστιανούς που στηρίζονται στη Βίβλο, σε όποια Ομολογία κι αν ανήκουν, η επιτυχία του Ισραήλ ανανέωσε περισσότερο ή λιγότερο την ελπίδα και το ενδιαφέρον στην κατά γράμμα εκπλήρωση της Βιβλικής προφητείας. Αυτοί βλέπουν τις επιτυχίες του Ισραήλ σαν βήματα προς την εκπλήρωση της εσχατολογικής προφητείας προς τον Αβραάμ (Γένεση 15:18).
Είδαμε γιατί η Ιερουσαλήμ έχει τόση σημασία για τις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Για τον Εβραίο είναι σημείο της αξιοπιστίας του Θεού. Για τον Μουσουλμάνο είναι ο τόπος από όπου, σύμφωνα με την παράδοσή του, αναλήφθηκε ο Μωάμεθ. Για τον Χριστιανό ο τόπος όπου σταυρώθηκε ο Χριστός. Αλλά γιατί να έχει τόση σημασία αυτή ειδικά η πόλη; Είναι βέβαια το κέντρο του κόσμου, το μέρος που χωρίζει τρεις ηπείρους, αλλά δεν έχει φυσικό πλούτο. Δεν βρίσκεται κοντά σε καμιά μεγάλη εμπορική οδό, αλλά ψηλά στους λόφους της Ιουδαίας. Δεν υπάρχει φυσική αιτία.
Όπως ο Θεός στην έρημο είπε στον λαό Του ότι, αν φτιάξουν σύμφωνα με τα σχέδιά Του μια σκηνή και ένα ιλαστήριο, θα εμφανιστεί σ’ αυτούς (Έξοδος 25:8, 29:42-43), έτσι φανέρωσε έναν τόπο της παρουσίας Του. Η Ιερουσαλήμ είναι η πόλη του Μεγάλου Βασιλιά, όπου ευδόκησε ο Κύριος να θέσει το όνομά Του. Οι πιστοί καταλαβαίνουν καλά ότι αυτό συμβολίζει την Ουράνια Ιερουσαλήμ που θα κατεβεί από τον Θεό από τον ουρανό στους έσχατους καιρούς (Αποκάλυψη 21:2). Δεν είναι περίεργο ότι ο Ησαΐας με τον προφητικό του ζήλο γράφει: «...όσοι ανακαλείτε τον ΚΥΡΙΟ, μη φυλάγετε σιωπή. Και μη δίνετε σ’ αυτόν ανάπαυση, μέχρις ότου συστήσει, και μέχρις ότου κάνει την Ιερουσαλήμ αίνεση επάνω στη γη» (62:5-7). Η Ιερουσαλήμ είναι ο τόπος όπου θα επιστρέψει ο Κύριος στη Β' Έλευσή Του και όσοι πιστεύουν στην αλήθεια ότι ο Θεός είναι Ένας, βλέπουν ότι η Ιερουσαλήμ προεικονίζει τον Ουρανό.
5 σχόλια:
Η ΑΠΟΡΙΑ ΜΟΥ ΠΩΣ? ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ? ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ???? ΕΚΑΝΕ ΤΟΣΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΛΑΟ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΜΗΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΟΥΤΟΠΟΝΗΡΙΕΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ? ΣΙΓΟΥΡΑ
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΕΝΑΣ (ΘΕΟΣ) ΝΑ ΣΥΝΔΙΑΛΕΓΕΤΑΙ Μ' ΕΝΑ ΛΑΟ ΜΟΝΟ? ΤΟΥΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΚΛΕΚΤΟΣ ΛΑΟΣ ΤΟΥ?ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΩΣ ΠΟΝΗΡΟΝ
ΓΙΑΤΙ? ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ (ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ) ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ ΓΙΑ ΙΕΡΟ ΤΟΥΣ ΒΙΒΛΙΟ? ΑΦΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΕΒΡΑΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΚΗ ΜΑΣ?
Ἡ ἐπιστροφή τῶν Ἑβραίων στήν πίστη στόν Χριστό μας
πρό τῆς συντελείας
Ὁ Μέγας Ἀπόστολος Παῦλος διδάσκει "Οὐ γάρ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί τό μυστήριον τοῦτο... ὅτι πώρωσις ἀπό μέρους τοῦ Ἰσραήλ γέγονεν, ἄχρις οὗ τό πλήρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθῃ, καί οὕτω πᾶς Ἰσραήλ σωθήσεται". (Ρωμ. 11, 25).
Ἀνάμεσα, λοιπόν, στίς τόσες ἀποκαλύψεις πού δέχθηκε ἀπό τόν Θεό ὁ Μέγας Παῦλος, εἶναι καί αὐτή πού ἀφορᾶ τήν μελλοντική τύχη τῶν Ἑβραίων, πού τελικά θά ἐπιστρέψουν στήν πίστη στόν Χριστό μας.
Αὐτοί πού τόσους αἰῶνες πολεμοῦν ἀμείλικτα τόν Χριστιανισμό θά ἀναφωνήσουν, ὅταν φτάσει τό πλήρωμα τῶν καιρῶν, "Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου". (Λουκ. 13, 35).
Μέ τήν παραβολή τῆς καλλιελαίου καί τῆς ἀγριελαίου ὁ οὐρανοβάμων Παῦλος εἰκονίζει δύο λαούς, τόν Ἰσραηλιτικό καί τόν Ἐθνικό.
Οἱ κλάδοι πού ἀποκόπηκαν ἀπό τήν καλλιέλαιον εἶναι οἱ Ἑβραῖοι, πού σταύρωσαν τόν Χριστό μας καί καταδίωξαν τήν Ἐκκλησία Του. Αὐτοί διέρρηξαν κάθε σχέση μέ τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπως ἀκριβῶς τό κλωνάρι διαρρηγνύεται, ὅταν κόβεται ἀπό τό δένδρο.
Ὁ εἰδωλολατρικός κόσμος συμβολίζεται μέ τήν ἀγριέλαιο.
Εἶναι ὅλοι αὐτοί πού ἀντάλλαξαν τό μεγαλεῖο τοῦ ἄφθαρτου Θεοῦ σέ ὁμοίωμα φθαρτοῦ ἀνθρώπου καί πτηνῶν καί τετραπόδων καί ἑρπετῶν (Ρωμ. 1, 23). Τά ἔθνη πού παραδόθηκαν σέ πάθη ἀτιμίας καί "γέμισαν ἀπό κάθε ἀδικία, πορνεία, πονηρία, πλεονεξία, κακία καί φθόνο, φόνο, φιλονικία, δολιότητα, κακοήθεια ..." (Ρωμ. 1, 29) καί περιέπεσαν σέ αἰσχρά πάθη καί ἀνέτρεψαν τήν τάξη τῆς φύσεως.
Δέχθηκαν αὐτά τά ἔθνη τόν Χριστιανισμό! Φωτίσθηκαν καί ἄλλαξαν ζωή. Ἐγκατέλειψαν τήν ἀγριέλαιον καί κεντρίστηκαν στήν καλλιέλαιον. Μέ τήν πίστη ἔγιναν γνήσια τέκνα τοῦ Ἀβραάμ. Γέμισε πάλι κλωνάρια ἡ λυπημένη καλλιέλαιος και σκίρτησε ἀπό χαρά. Οἱ εὐλογημενες ρίζες ἔστελναν γόνιμους χυμούς καί γέμιζαν τά καινούργια κλωνάρια σφρίγος. Καί ἡ καρποφορία ζηλευτή. Καρποί της εἶναι οἱ μεγαλομάρτυρες Γώργιοι, Δημήτριοι, Βρβάρες, Αἰκατερίνες, οἱ μεγάλοι ἅγιοι Ἀντώνιοι, Βασίλειοι, Χρυσόστομοι καί πλῆθος ἄλλα ὑπέρλαμπρα ἀστέρια τοῦ πνευματικοῦ κόσμου τῆς Ἐκκλησίας μας ...
Τά ἀποκομμένα κλωνάρια, ὁ Ἰσραηλιτικός λαός πού ἀπέρριψε τόν Χριστό μας, δέν θά βρίσκεται γιά πάντα, κατά τόν Μέγα Παῦλο, στήν ἄρνηση. Θά συνέλθει καί θά τρέξει πρός τό φῶς!
"Δέν θέλω ἀδελφοί μου νά ἀγνοεῖτε τό μυστήριο αὐτό πού μοῦ ἀποκαλύφθηκε ... ὅτι δηλ. ἡ ἀναισθησία ἀφορᾶ μόνον ἕνα μέρος τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ ἔθνους. Θά κρατήσει μέχρις ὅτου συμπληρωθεῖ ὁ ἀριθμός τῶν ἐθνικῶν πού θά εἰσέλθουν στήν Ἐκκλησία. Τότε ὅλος ὁ Ἰσραηλιτικός λαός θά σωθεῖ".
(Συνεχίζεται)
Προειδοποιεῖ, ὅμως, ὁ Μέγας Ἀπόστολός μας ὅλους ἐμᾶς πού ἐξαιρετικά ἐλεηθήκαμε ἀπό τόν Κύριό μας, νά μήν ὑπερηφανευόμαστε, γιατί, ἄν ὁ Θεός δέν λυπήθηκε τούς Ἰουδαίους, πού ἦταν τά φυσικά κλαδιά τῆς καλλιελαίου καί τά ἀπέκοψε, πόσο μᾶλλον δέν θά λυπηθεῖ ἐμᾶς, πού προερχόμαστε ἀπό τήν ἀγριέλαιο, ἄν ὑψηλοφρονοῦμε καί δέν φοβόμαστε τόν Θεόν.
"Κύτταξε τήν καλωσύνη καί τήν ἀποτομίαν τοῦ Θεοῦ. Σ' αὐτούς πού ἀπίστησαν καί ἔπεσαν, αὐστηρότητα, ἐνῶ σ' ἐσένα καλωσύνη, ἐάν μείνεις σταθερός στήν καλωσύνη Του. Διαφορετικά καί σύ θ' ἀποκοπεῖς. Ἐκεῖνοι ἀντίθετα, ἐάν δέν συνεχίσουν νά παραμένουν ἄπιστοι θά κεντριστοῦν, διότι ὁ Θεός μπορεῖ πάλι νά τούς κεντρίσει. Ἐάν, βέβαια, ἐσύ ἀποκόπηκες ἀπό τήν κατά φύση ἀγριέλαιο καί ἀντίθετα πρός τήν φύση κεντρίσθηκες στήν καλλιέλαιο, πόσο εὐκολότερο εἶναι νά κεντριστοῦν κι αὐτοί στήν δική τους ἐλαία;" (στ. 20, 24).
Γιά τόν Ἀπόστολό μας, τόν Μέγα Παῦλο, εἶναι βέβαιο ὅτι οἱ Ἰσραηλίτες θά βροῦν τόν δρόμο τους καί θά ἐπιστρέψουν στήν πίστη στόν Χριστό μας, πού κάποτε τόν ἀποδοκίμαζαν.
Ἀναφέρεται στόν Προφήτη Ἡσαΐα πού προφητεύοντας διδάσκει:
"Θά ἔλθει χάριν τῆς Σιῶν ὁ Λυτρωτής (ὁ ρυόμενος) καί θ' ἀποδιώξει τίς ἀσέβειες ἀπό τόν Ἰακώβ. Καί αὐτό θά εἶναι ἡ διαθήκη μου" (59, 20).
Καί "γι' αὐτό θ' ἀφαιρεθεῖ ἡ ἀνομία τοῦ Ἰακώβ, καί αὐτό θά εἶναι ἡ εὐλογία μου, ὅταν ἀφαιρέσω τήν ἁμαρτία του" (27, 9).
Ἀφαιρεθήσεται ἡ ἀνομία τοῦ Ἰακώβ, ἀποστρέψει (ὁ ρυόμενος) ἀσεβείας ἀπό Ἰακώβ.
Κάποτε δηλ. οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἰακώβ θά σταματήσουν τήν ἀσέβεια καί τήν ἁμαρτία.
Πότε θά γίνει αὐτό;
Τότε πού τά ἀποκομμένα κλαδιά θά ἐπανασυνδεθοῦν μέ τόν κορμό τῆς καλλιελαίου, ὅταν θά γίνουν μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ μας!
Τότε θά ξεχυθεῖ μεγάλη εὐλογία σ' ὅλον τόν κόσμο. Ὅλος ὁ δυναμισμός τοῦ Ἑβραϊκοῦ λαοῦ θά τεθεῖ στήν διακονία τοῦ Χριστοῦ μας.
Στή προφητεία τοῦ Ἡσαΐα διατυπώνεται πολύ ἐκφραστικά αὐτή ἡ μεγάλη εὐλογία: "βλαστήσει καί ἐξανθήσει Ἰσραήλ, καί ἐμπλησθήσεται ἡ οἱκουμένη τοῦ καρποῦ αὐτοῦ".
Ὁ Μέγας Παῦλος τονίζει ὅτι τά δυσάρεστα τοῦ Ἰσραήλ βγῆκαν σέ καλό γιά τά ἄλλα ἔθνη!
Πολύ δέ περισσότερο τά εὐχάριστα τοῦ Ἰσραήλ, θά σκορπίσουν μεγάλη χαρά καί εὐλογία στόν κόσμο!
Δηλαδή, ὅταν οἱ Ἑβραῖοι ἀπέρριψαν τό Εὐαγγέλιο, ὠφελήθηκαν οἱ Ἐθνικοί. Δέν γεύθηκαν τόν θεϊκό ἄρτο αὐτοί, ἀλλά ἡ οὐράνια τροφή δέν πῆγε χαμένη, κατευθύνθηκε στούς πεινασμένους Ἐθνικούς. Ἔτσι τό κακό τῶν Ἑβραίων ἔγινε καλό στούς Ἐθνικούς! Σκεφθεῖτε, λοιπόν, τί θά γίνει μέ τό καλό τῶν Ἑβραίων, μέ τήν ἐπιστροφή τους!
Διδάσκει ὁ θεῖος Παῦλος:
"Εἰ γάρ ἡ ἀποβολή αὐτῶν καταλλαγή κόσμου, τίς ἡ πρόσληψις εἰ μή ζωή ἐκ νεκρῶν;" (Ρωμ. στ. 15).
Ἐάν δηλ. ἡ ἀπόρριψή τους ἀπό τόν Θεό συνετέλεσε στό νά φωτιστοῦν καί νά προσέλθουν στή πίστη τά ἔθνη καί νά συμφιλιωθοῦν μέ τόν Κύριό μας, τί ἄλλο θά εἶναι ἡ ἐπάνοδός τους καί ἡ πρόσληψή τους ἀπό τόν Θεό, παρά ζωή καί ἀνάσταση γιά ὅλο τόν κόσμο!
"Καί ἐάν τό πέσιμό τους ἦταν πλοῦτος κόσμου καί ἡ ἧττα τους πλοῦτος ἐθνῶν, πόσο μᾶλλον ἡ ὁλοκληρωτική τους προσέλευση στήν πίστη" (Ρωμ. στ. 12).
Μέ τήν πτώση τῶν Ἰουδαίων ἦλθε ἡ σωτηρία στά ἔθνη, γιά νά τούς κάνει νά ζηλέψουν κι αὐτοί: "εἰς τό παραζηλῶσαι αὐτούς" (στ. 11).
Δημοσίευση σχολίου