Για τον Abbas, το μόνο σημαντικό ιστορικό γεγονός είναι η «σοβαρή αδικία» που προκλήθηκε από τους Εβραίους σε βάρος των Παλαιστίνιων.
Το 1948 ο Γενικός Γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου Azzam Pasha διατύπωσε την αραβική συνταγή για μακροπρόθεσμη επιτυχία δηλώνοντας ότι: «Έχουμε ένα μυστικό όπλο που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε καλύτερα από τα όπλα και τα πολυβόλα, κι αυτό είναι ο χρόνος. Όσο δεν κάνουμε ειρήνη με τους Σιωνιστές, τόσο ο πόλεμος δεν τελειώνει, και όσο ο πόλεμος δεν τελειώνει, δεν υπάρχει ούτε νικητής ούτε ηττημένος. Μόλις αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ, θ’ αναγνωρίσουμε με την πράξη μας αυτή ότι κατακτηθήκαμε».
Απ’ όλους τους Άραβες, οι Άραβες-Παλαιστίνιοι αγκάλιασαν το μήνυμα του Azzam Pasha και συνεχίζουν να το ακολουθούν ευλαβικά μέχρι σήμερα. Η παλαιστινιακή στρατηγική είναι η εξάντληση του Ισραήλ. Δεν είναι τυχαίο ότι η κατάθεση του αιτήματος του Mahmoud Abbas στον ΟΗΕ για αναβάθμιση του καθεστώτος της Παλαιστινιακής Αρχής σε κράτος-παρατηρητή έχει οριστεί για τις 29 Νοεμβρίου του 2012. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτό θα συμβεί την ίδια ημερομηνία που είχε ψηφιστεί η διχοτόμηση της Παλαιστίνης πριν από 65 χρόνια. Η διχοτόμηση είχε απορριφθεί κατηγορηματικά από τους Παλαιστίνιους και τους Άραβες εξαδέλφους τους.
Αν οι Άραβες είχαν αποδεχτεί τη διχοτόμηση το 1947 δεν θα συζητάγαμε σήμερα τα ίδια αυτά θέματα. Θα υπήρχε ένα Αραβικό-Παλαιστινιακό κράτος και κανένα πρόβλημα προσφύγων. Ήταν στις 29 Νοεμβρίου του 1947 που το Ψήφισμα 181 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ εισηγήθηκε τη δημιουργία δύο ξεχωριστών κρατών, ενός εβραϊκού κι ενός αραβικού. Μια πιο προσεκτική ματιά στην τελική συγκομιδή ψήφων της Γενικής Συνέλευσης του 1947 υπογραμμίζει την ίδια τακτική αρνητισμού: 33 χώρες ψήφισαν υπέρ της διχοτόμησης, 13 κατά και 10 απείχαν. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι χώρες που απέρριψαν τη συνύπαρξη και μπλόκαραν την αραβο-παλαιστινιακή κρατική υπόσταση προέρχονταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τον Αραβικό/Μουσουλμανικό κόσμο: το Αφγανιστάν, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Ιράκ, ο Λίβανος, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία, η Συρία, η Τουρκία και η Υεμένη.
Σήμερα ο Abbas ενεργεί με την πεποίθηση ότι ο κόσμος έχει μια βραχυπρόθεσμη μνήμη κι ότι αυτή η ιστορία δεν έχει σημασία, ότι το μόνο σημαντικό γεγονός από το παρελθόν είναι η «μεγάλη αδικία» που προκάλεσαν οι Εβραίοι στον παλαιστινιακό λαό. Αυτό υποτίθεται ότι αρκεί προκειμένου ο ΟΗΕ να στηρίξει και πάλι τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους.
Στην πορεία, ο Abbas εργάζεται επιμελώς για να πείσει τη διεθνή κοινότητα και την παλαιστινιακή κοινωνία ότι είναι ο σωτήρας της παλαιστινιακής υπόθεσης. Έγραψε πρόσφατα στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Barack Obama διαβεβαιώνοντάς τον ότι οι Παλαιστίνιοι είναι δεσμευμένοι σε μια λύση δύο κρατών με το Ισραήλ. Δήλωση που έκανε ο πολιτικός σύμβουλος του Abbas, Nimer Hammad, τόνιζε ότι η πρόταση για κρατική υπόσταση «θα σταθεροποιήσει το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού στη γη του που τελεί υπό κατοχή και δεν αποτελεί αμφισβητούμενο έδαφος» ενώ δεν θ’ απομονώσει το κράτος του Ισραήλ.
Ενώ οι Παλαιστίνιοι εκπρόσωποι χρησιμοποιούν ήπια δύναμη (soft power) για να πλασάρουν την παλαιστινιακή θυματοποίηση μέσω των στολίσκων και των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης δεν λέγονται και πολλά για το παλαιστινιακό έθνος-κράτος ή την ουσιαστική οικοδόμησή του. Σε αντίθεση, το σιωνιστικό κίνημα εργάστηκε σκληρά για την οικοδόμηση ενός κράτους από τη δεκαετία του 1880 οπότε το πρώτο κύμα Ρώσο-Εβραίων μεταναστών κινήθηκε προς την Παλαιστίνη για ν’ ανοικοδομήσει την αρχαία Γη της Επαγγελίας μέχρι το 1948.
Πολλοί Άραβες της Παλαιστίνης είχαν φιλικές σχέσεις με τους πρώτους Εβραίους έποικους και δεν ασχολήθηκαν με την οικοδόμηση ενός κράτους έως ότου δημιουργήθηκε το εβραϊκό. Η εξέλιξη αυτή (προϊόν δεκαετιών σκληρής δουλειάς) χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια ως βάση για τον ισχυρισμό ότι οι Εβραίοι δημιούργησαν ένα κράτος όχι ως μια εβραϊκή πατρίδα, αλλά ως μέσο για ν’ αδειάσουν την Παλαιστίνη από τους Άραβες της. Αυτή η κοσμοθεωρία του μηδενικού αθροίσματος (zero-sum) ισχυροποιήθηκε από την αραβική αφήγηση ότι οι Σιωνιστές είδαν τη Γη του Ισραήλ ως «γη χωρίς κάποιον λαό».
Ο εκλιπών Παλαιστίνιος καθηγητής Αγγλικής λογοτεχνίας, Edward Said, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και συντόμευσε τη φράση κάνοντάς τη μια «γη χωρίς ανθρώπους» υπονοώντας ότι οι Σιωνιστές ουσιαστικά θεώρησαν ότι δεν υπήρχαν άνθρωποι στην Οθωμανική Παλαιστίνη. Πάντως, οι μετριοπαθείς Σιωνιστές προσπάθησαν αρχικά να συνεργαστούν με τον αραβικό πληθυσμό και στη συνέχεια ευνόησαν την ιδέα ενός αραβικού κράτους δίπλα στο Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι και οι αραβικές χώρες απέρριψαν εντελώς το ενδεχόμενο αυτό στις 29 Νοεμβρίου του 1947 και μετά.
Από τότε η παλαιστινιακή ταυτότητα έχει ριζώσει σε τρεις ιδέες. Η μία είναι ότι η αντίσταση στο Ισραήλ είναι διαρκής και ιερή. Η άλλη είναι ότι οι Παλαιστίνιοι είναι, ατομικά και συλλογικά, πρόσφυγες κι έγιναν έτσι εξαιτίας του Ισραήλ. Η τρίτη είναι ότι ο κόσμος, ειδικά τα Ηνωμένα Έθνη και οι Δυτικές χώρες, πρέπει να υποστηρίξουν αυτούς τους πρόσφυγες έως ότου μπορέσουν να επιστρέψουν σε μια μελλοντική Παλαιστίνη και σε σπίτια εκεί που τώρα βρίσκεται το Ισραήλ. Η οικοδόμηση κράτους δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτό.
Ενώ ένα λειτουργικό παλαιστινιακό κράτος παραμένει επιθυμητό, το γεγονός ότι η παλαιστινιακή ηγεσία έχει αρνηθεί να διαπραγματευτεί απευθείας με το Ισραήλ και χρησιμοποιεί όργανα όπως ο ΟΗΕ για να προσυπογράψουν ένα «εικονικό» κράτος χωρίς βιώσιμη υποδομή είναι ενδεικτικό. Ο παλαιστινιακός στόχος είναι τελικά ένα δικό τους κράτος ή απλά η εξαφάνιση του Ισραήλ, που θ’ ακολουθηθεί από τι; Η επιμονή σ’ ένα παλαιστινιακό κράτος πρέπει να συμβαδίζει με την ανάκαμψη του ουσιαστικά ανύπαρκτου παλαιστινιακού πολιτικού συστήματος και των θεσμών που θα το υποστηρίξουν. Σε αντίθετη περίπτωση, οι πιθανότητες επιτυχίας είναι από ισχνές έως μηδαμινές.
του Asaf Romirowsky
Επίκουρος καθηγητής στο Middle East Forum και το Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών (Foundation for Defence of Democracies).
Το 1948 ο Γενικός Γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου Azzam Pasha διατύπωσε την αραβική συνταγή για μακροπρόθεσμη επιτυχία δηλώνοντας ότι: «Έχουμε ένα μυστικό όπλο που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε καλύτερα από τα όπλα και τα πολυβόλα, κι αυτό είναι ο χρόνος. Όσο δεν κάνουμε ειρήνη με τους Σιωνιστές, τόσο ο πόλεμος δεν τελειώνει, και όσο ο πόλεμος δεν τελειώνει, δεν υπάρχει ούτε νικητής ούτε ηττημένος. Μόλις αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ, θ’ αναγνωρίσουμε με την πράξη μας αυτή ότι κατακτηθήκαμε».
Απ’ όλους τους Άραβες, οι Άραβες-Παλαιστίνιοι αγκάλιασαν το μήνυμα του Azzam Pasha και συνεχίζουν να το ακολουθούν ευλαβικά μέχρι σήμερα. Η παλαιστινιακή στρατηγική είναι η εξάντληση του Ισραήλ. Δεν είναι τυχαίο ότι η κατάθεση του αιτήματος του Mahmoud Abbas στον ΟΗΕ για αναβάθμιση του καθεστώτος της Παλαιστινιακής Αρχής σε κράτος-παρατηρητή έχει οριστεί για τις 29 Νοεμβρίου του 2012. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτό θα συμβεί την ίδια ημερομηνία που είχε ψηφιστεί η διχοτόμηση της Παλαιστίνης πριν από 65 χρόνια. Η διχοτόμηση είχε απορριφθεί κατηγορηματικά από τους Παλαιστίνιους και τους Άραβες εξαδέλφους τους.
Αν οι Άραβες είχαν αποδεχτεί τη διχοτόμηση το 1947 δεν θα συζητάγαμε σήμερα τα ίδια αυτά θέματα. Θα υπήρχε ένα Αραβικό-Παλαιστινιακό κράτος και κανένα πρόβλημα προσφύγων. Ήταν στις 29 Νοεμβρίου του 1947 που το Ψήφισμα 181 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ εισηγήθηκε τη δημιουργία δύο ξεχωριστών κρατών, ενός εβραϊκού κι ενός αραβικού. Μια πιο προσεκτική ματιά στην τελική συγκομιδή ψήφων της Γενικής Συνέλευσης του 1947 υπογραμμίζει την ίδια τακτική αρνητισμού: 33 χώρες ψήφισαν υπέρ της διχοτόμησης, 13 κατά και 10 απείχαν. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι χώρες που απέρριψαν τη συνύπαρξη και μπλόκαραν την αραβο-παλαιστινιακή κρατική υπόσταση προέρχονταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τον Αραβικό/Μουσουλμανικό κόσμο: το Αφγανιστάν, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Ιράκ, ο Λίβανος, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία, η Συρία, η Τουρκία και η Υεμένη.
Σήμερα ο Abbas ενεργεί με την πεποίθηση ότι ο κόσμος έχει μια βραχυπρόθεσμη μνήμη κι ότι αυτή η ιστορία δεν έχει σημασία, ότι το μόνο σημαντικό γεγονός από το παρελθόν είναι η «μεγάλη αδικία» που προκάλεσαν οι Εβραίοι στον παλαιστινιακό λαό. Αυτό υποτίθεται ότι αρκεί προκειμένου ο ΟΗΕ να στηρίξει και πάλι τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους.
Στην πορεία, ο Abbas εργάζεται επιμελώς για να πείσει τη διεθνή κοινότητα και την παλαιστινιακή κοινωνία ότι είναι ο σωτήρας της παλαιστινιακής υπόθεσης. Έγραψε πρόσφατα στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Barack Obama διαβεβαιώνοντάς τον ότι οι Παλαιστίνιοι είναι δεσμευμένοι σε μια λύση δύο κρατών με το Ισραήλ. Δήλωση που έκανε ο πολιτικός σύμβουλος του Abbas, Nimer Hammad, τόνιζε ότι η πρόταση για κρατική υπόσταση «θα σταθεροποιήσει το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού στη γη του που τελεί υπό κατοχή και δεν αποτελεί αμφισβητούμενο έδαφος» ενώ δεν θ’ απομονώσει το κράτος του Ισραήλ.
Ενώ οι Παλαιστίνιοι εκπρόσωποι χρησιμοποιούν ήπια δύναμη (soft power) για να πλασάρουν την παλαιστινιακή θυματοποίηση μέσω των στολίσκων και των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης δεν λέγονται και πολλά για το παλαιστινιακό έθνος-κράτος ή την ουσιαστική οικοδόμησή του. Σε αντίθεση, το σιωνιστικό κίνημα εργάστηκε σκληρά για την οικοδόμηση ενός κράτους από τη δεκαετία του 1880 οπότε το πρώτο κύμα Ρώσο-Εβραίων μεταναστών κινήθηκε προς την Παλαιστίνη για ν’ ανοικοδομήσει την αρχαία Γη της Επαγγελίας μέχρι το 1948.
Πολλοί Άραβες της Παλαιστίνης είχαν φιλικές σχέσεις με τους πρώτους Εβραίους έποικους και δεν ασχολήθηκαν με την οικοδόμηση ενός κράτους έως ότου δημιουργήθηκε το εβραϊκό. Η εξέλιξη αυτή (προϊόν δεκαετιών σκληρής δουλειάς) χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια ως βάση για τον ισχυρισμό ότι οι Εβραίοι δημιούργησαν ένα κράτος όχι ως μια εβραϊκή πατρίδα, αλλά ως μέσο για ν’ αδειάσουν την Παλαιστίνη από τους Άραβες της. Αυτή η κοσμοθεωρία του μηδενικού αθροίσματος (zero-sum) ισχυροποιήθηκε από την αραβική αφήγηση ότι οι Σιωνιστές είδαν τη Γη του Ισραήλ ως «γη χωρίς κάποιον λαό».
Ο εκλιπών Παλαιστίνιος καθηγητής Αγγλικής λογοτεχνίας, Edward Said, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και συντόμευσε τη φράση κάνοντάς τη μια «γη χωρίς ανθρώπους» υπονοώντας ότι οι Σιωνιστές ουσιαστικά θεώρησαν ότι δεν υπήρχαν άνθρωποι στην Οθωμανική Παλαιστίνη. Πάντως, οι μετριοπαθείς Σιωνιστές προσπάθησαν αρχικά να συνεργαστούν με τον αραβικό πληθυσμό και στη συνέχεια ευνόησαν την ιδέα ενός αραβικού κράτους δίπλα στο Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι και οι αραβικές χώρες απέρριψαν εντελώς το ενδεχόμενο αυτό στις 29 Νοεμβρίου του 1947 και μετά.
Από τότε η παλαιστινιακή ταυτότητα έχει ριζώσει σε τρεις ιδέες. Η μία είναι ότι η αντίσταση στο Ισραήλ είναι διαρκής και ιερή. Η άλλη είναι ότι οι Παλαιστίνιοι είναι, ατομικά και συλλογικά, πρόσφυγες κι έγιναν έτσι εξαιτίας του Ισραήλ. Η τρίτη είναι ότι ο κόσμος, ειδικά τα Ηνωμένα Έθνη και οι Δυτικές χώρες, πρέπει να υποστηρίξουν αυτούς τους πρόσφυγες έως ότου μπορέσουν να επιστρέψουν σε μια μελλοντική Παλαιστίνη και σε σπίτια εκεί που τώρα βρίσκεται το Ισραήλ. Η οικοδόμηση κράτους δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτό.
Ενώ ένα λειτουργικό παλαιστινιακό κράτος παραμένει επιθυμητό, το γεγονός ότι η παλαιστινιακή ηγεσία έχει αρνηθεί να διαπραγματευτεί απευθείας με το Ισραήλ και χρησιμοποιεί όργανα όπως ο ΟΗΕ για να προσυπογράψουν ένα «εικονικό» κράτος χωρίς βιώσιμη υποδομή είναι ενδεικτικό. Ο παλαιστινιακός στόχος είναι τελικά ένα δικό τους κράτος ή απλά η εξαφάνιση του Ισραήλ, που θ’ ακολουθηθεί από τι; Η επιμονή σ’ ένα παλαιστινιακό κράτος πρέπει να συμβαδίζει με την ανάκαμψη του ουσιαστικά ανύπαρκτου παλαιστινιακού πολιτικού συστήματος και των θεσμών που θα το υποστηρίξουν. Σε αντίθετη περίπτωση, οι πιθανότητες επιτυχίας είναι από ισχνές έως μηδαμινές.
του Asaf Romirowsky
Επίκουρος καθηγητής στο Middle East Forum και το Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών (Foundation for Defence of Democracies).
